Kirish.
Informatika atamasi lotincha information suzidan kelib chikkan bo`lib, u
uzbekchada tanishtirish, tushuntirish, bayon etish degan ma`nolarni anglatadi. O'z
navbatida xabar-axborot (informatsiyani)ni tasvirlash shakli bo`lib, u nutk, matn,
tasvir, grafik, jadval, videotasvir, tovush va x.k. kurinishlarda ifodalaniladi.
Umuman olganda, axborot – bu odamlar orasidagi , odamalar bilan EXMlar
orasidagi, jonli va jonsiz tabiat orasidagi ma`lumot almashinuvi bo`lib, keng
ma`noda ilmiy tushunchadir. Informatika bu insoniyat ffaoliyatining bir soxasi
bo`lib, u axborotni xosil kilish, saklash va kompgyuter yordamida kayta ishlash
degan ma`noni bildiradi.
Informatika suzi dastlab XIX asrning 60-yillarida Frantsiyada vujudga keldi.
U informatsiya va avtomatika suzlarini birlashtirishdan iborat bo`lib,
ma`lumotlarni avtomatik tarzda kayta ishlash degan ma`noni ifodalaydi. Ingliz
tilida gapiruvchi mamlakaatlarda bu fan ―Computer science‖ deb ataladi. Mustakil
fan sifatgida informatika 40-yillar oxirida texnika, biologiya ijtgimoiy va boshka
soxalarda boshkarishning umumiy printsiplari haqidagi fan – kibernetika fani
asosida shakllandi.
Informatikaning asosiy vazifasi –axborotning kayta ishlashning yangi usullari
va vositalarini yaratish xamda ularni amaliyo1tda kullashdan iboratdir. Informatika
kuyidagi masalalarni echadi:
- ixtiyoriy axborot jarayonlarini tekshirish;
-
axborot jarayonlarini tekshirish natijasida olingan bazani kayta ishlash
uchun eng yangi texnika va texnologiyalarni yaratish.
-
Jamiyatning
barcha
jabxalarida
kompgyuter
texnikasi
va
texnologiyasidan
unumli
foydalanishning
ilmiy
va
muxandislikmuammolarini echishning yaratish xamda ularni tatbik
etish.
Shartli ravishda informatika uchta uzaro boglik kismga bo`lish mumkin:
-
apparatli texnika vositasi;
4
-
dastur muxiti;
-
algoritmlar muxiti.
Informatika keng ma`noda fan, texnika va ishlab chikarish, ya`ni inson
faoliyatining
barcha
soxalarida
axborotni
kompgyuter
va
telekommunikatsiyalar yordamida kayta ishlash, uzatish bilan boglik bo`lgan
yagona soxadir.
Uz navbatida insonning ixtiyoriy faoliyat dolirasi, shu bbilan fanning xar bir
tarmogi , uxox ijtimoiy. Tabiiy bo`lsin, undagi axborot uzining maxsus tomonlari
bilan tavsiflaniladi. Masalan, iktisodiyot, yuridik, filologiya va jurnalistika
axborotlari haqida gapiradjigan bo`lsak, bu shu soxa mutaxassislarining xizmat
burchlavrining muvaffakiyatli bajarishlari uchun zarur bo`lgan, doimo yangilanib
turuvchi bilim va ma`lumotlar tuplami bo`lib xisoblaniladi.
Axborot – bu anik va amalda kullaniluvchi ma`lumotdir. Ma`lumotlar esa
xabarlar, kuzatishlar, natijalarni uz ichiga oladi. Biror zaruriyat buyicha imkoniyat
tugilganda masalan narsa tugrisidagi bilimni oshirish paytida u axborotga aylanadi.
Axborotning amalda kullanilishining zarur sharti uning uz vaktidaligi va
adekvatligi. Adekvatlik – bu olingan axborot asosida kurilgan obrazning haqikiy
ob`ektga kanchalik mosligini beradi va u uch xil formada ifodalaniladi:
-
Sintaktik adekvatlik: bu axborotning uzatash tezligi, anikligi,
kodlashtirish sistemasi, tashki ta`sirlarning mavjudligi va shu
kabilardan iborat.
-
Semantik adekvatligi: uzatiladigan axborotning ma`naviy tarkibi,
ob`ekt obraziga va real kurinishiga mos kelishligi xisobiga olinadi;
-
Pragmatik adekvatligi: olingan axborotning asosiy axborot bilan mos
kelishligini bildiradi.
Dostları ilə paylaş: |