6 Adabiyot II qism 2017. p65

Boham – birga.
8
Manjanaq – palaxmon.
9
Poya – joy.

---

6 0
!
– Andog‘ ham ermas. Yigirma besh yoshimda hazrati sultoni
orifin
1
Xoja Ahmad Yassaviy xonaqohlarin
2
obod qilurda loy
tepib, xisht bergan man erdim.
Ul yerda o‘lturg‘on yor-jo‘ralari aytur erdiki:
– Ey Yodgor aka, rost naql qiling...
Aytur erdiki:
– Qul Muhammad Bahodirdin bo‘lagini bilsam, Xudo ursun!
Yodgorning po‘stin tikkanin ko‘rsangiz, chokidin barmoq
o‘tar erdi. Bozorga olib chiqsa, xaridorlar barmog‘ini chokiga
suqub, aytur erdiki:
– Bu na tikish?
Ul javob berurki:
– Musht o‘tmasa, xo‘b tikish!
O‘zi din, ilmi sunnatga
3
amri ma’ruf
4
qilg‘uchi erdi, to onki
tahoratda qo‘l-oyoqni bandig‘acha yuvmog‘ni farz
5
-sunnat ekanin
bilmay, uch angushtni
6
birin yuvub, ikkisini yuvmay qo‘yar erdi.
«ZARBULMASAL» ASARI HAQIDA
Ta’kidlanganidek, zarbulmasal masallar yig‘indisi demakdir.
Masal so‘zi bir vaqtlar maqol qo‘shib gapirish,
o‘xshatishlar qilish, dalil keltirish ma’nolarini ham
anglatadi.
Zarbulmasalda u yoki bu hikoya tarkibida, ularning xulosasi
o‘rnida maqol, matallar keltiriladi. Zarbulmasal adabiyotimiz
1
Sultoni orifin – oriflar sultoni. Orif – ma’rifat sohibi, Ollohni tanigan kishi,
komil inson.
2
Xonaqoh – so‘fiylar yig‘iladigan, zikr tushadigan joy.
3
Sunnat – yo‘l, ravish, odam. Muhammad alayhissalomning yo‘li va qilgan
ishlari.
4
Amri ma’ruf – savob ishlarga da’vat qilish.
5
Farz – bajarilishi zarur bo‘lgan ish.
6
Angusht – barmoq.

---

6 1
!
tarixida o‘ziga xos ta’sirchan adabiy janr sifatida yashab kelgan.
Zarbulmasal ko‘proq axloqiy-ta’limiy hikoyalardan iborat bo‘lib,
maqol, matallar, ularning tarbiyaviy xulosasini o‘zida mujassam
etadi. Bu janrdagi asarlarning asosiy xususiyati ularda majoziy
usul qo‘llanilishi, ya’ni voqea va hodisalar hayvonlar, qushlar tili-
dan hikoya qilinishini bilib oldingiz. Asarlarning mualliflari tan-
qid qilinajak kishilar ta’qibidan cho‘chib shu usulni qo‘llaganlar.