Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги

Ma’lumotlar bazasi fani bo‘yicha: 
Ma’lumot modellarining tasniflash, loyihalash va yaratish, hamda shu 
yo‘nalishdagi mutaxassislarga malakaviy va amaliy talablarni o‘z ichiga oladi. Shu bilan 
birga Oracle va SQL tillar orqali ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlarida so‘rovlar 
tashkil etish va ular ustida amallar bajarish, ma’lumotlar bazasi asosiy tushunchalari, 
ma’lumotlar bazalarini qurish asoslari, ma’lumotlar bazalarini loyihalash prinsiplari, 
amalga oshirish instrumental vositalari va asosiy texnologiyalarini tahlil qilish 
ko‘nikmalarini hosil qilishga qaratilgan.
Ma’lumotlar bazasi haqida tushuncha. Ma’lumotlar bazasining asosiy terminlari. 
Ma’lumotlar bazasiga qo‘yiladigan talablar. Avtomatlashgan axborot tizimlari: axborotni 
qayta ishlaydigan ixtiyoriy tizim; tadbiq etish sohasiga qarab ATlar ishlab chiqarish 
sohasi.
Ma’lumotlar bazasini sinflarga ajratish. Ma’lumotlar bazasini uch bosqichli 
arxitekturasi: tashqi bosqich; konseptual bosqich; fizik bosqich. Ma’lumotlarni fizik va 
mantiqiy tavsifi. Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimini tashkil etuvchilari. 
Ma’lumotlar modeli tushunchasi. Ierarxik ma’lumotlar modeli. Tarmoqli 
ma’lumotlar modeli. Relyatsion ma’lumotlar modeli. Ma’lumotlar bazasini loyihalashda 
mohiyat – aloqa modeli. Mohiyat aloqa diagrammasini qurish.
Relyatsion ma’lumotlar bazasini asosiy tushunchalari. Ma’lumotlarni tasvirlashda 

---

jadvallardan foydalanish. Ma’lumotlar bazasida munosobatlar. Kodd ilmiy ishi. 
Munosabatni ikki o‘lchamli jadvallar yordamida tavsiflash. Munosabatlar to‘plami 
ma’lumotlarni saqlash uchun ishlatilishi va ular orasidagi bog‘lanishlarni modellashtirish. 
Munosabatlar ustida amallar. Relyatsion ma’lumotlar bazasini asosiy tushunchalari. 
Relyatsion algebra va uning amallari. Relyatsion hisoblash elementlari va ulardan 
foydalanish. 
Ma’lumotlar bazasini hayot siklini tashkil etish. Ma’lumotlar bazasini rejalashtirish. 
Ma’lumotlar bazasini loyihalash. Ma’lumotlar bazasini administratorlash. Ma’lumotga 
samarali murojaatni tashkil qilishda bazalar o‘zaro aloqasi fayl tuzilmalaridan 
foydalanish. Ma’lumotlar bazasida aloqadorlik chegaralari va xavfsizlik choralarini 
tasvirlash. 
Ma’lumotlar bazasini normallashtirish. Funsional bog‘lanishlar va ularning turlari. 
Birinchi normal forma va uning talablari. Ikkinchi normal forma va uning talablari. 
Uchinchi normal forma va uning talablari. Kodd normal formasi. Berilgan munosabatni 
bir necha marta oddiy va kichik munosabatlarga ajratish. 
SQL tilining vazifalari. Interaktiv va qurilgan SQL. SQL tilida ma’lumot toifalari 
va ular baln ishlash. SQL tilining komandalarini tuzilishi va sintaksisi. SQL tilining 
SELECT (tanlash)  operatori va uning parametrlari.
XML xaqida umumiy tushunchalar. XML ning vazifasi. Native XML ma’lumotlar 
bazasida ma’lumotlarni saqlash. XML(Extended Markup Language) kengaytirilgan 
hoshiyalash tili sifatida. Hujjatlarga nisbatan ma’lumotlar. Shablon asosida so‘rovlar 
tillari. XML so‘rovlari tillari.