Fizika Elm sah ə si → öyr ə nir
Yüklə 1,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mikrofizikanın inkişafı
Makrofizikanın inkişafı Lazer şüasının t ətbiqiylə eksperiment Müasir dövrd ә makrofizikanın maraqları nizamlı vә nizamsız (hәm bircins, hәm dә legirәolunmuş) bәrk cisimlәrdәn (hard matter) madd әnin digәr müxtәlif (praktik olaraq hüdudsuz) formalarının (soft matter) tәdqiqinә yönәlmişdir. Bu qәbildәn olan maddәlәrә maye kristallar, polimerl әr (o cümlәdәn biopolimerlәr), kolloidlәr vә digәr dispers sistemlәr, metallik hidrogen, qrafen, qrafan, fulleronlar v ә müxtәlif heterostrukturlar (J.Alfyorov, H.Kremer; 2000 il Nobel mükafatı laureatları) vә s. misal göstәrmәk olar. Bu cür fiziki obyektl әrdәn informasiyanın emalı vә tәsviri üçün lazım olan sistemlәrin, elәcәdә inteqral elektron sxemlәrinin elementlәrinin yaradılmasında istifad ә olunur. Nanoelektron elementlәrin hazırlanmasında yüksәk elektrikkeçiricilik vә mexaniki xassәlәrә malik materialların – karbonun yeni allotropik modifikasiyalarının, m əsələn, yarımkeçirici xassәlәr sәrgilәyәn fulleronların (onlar leqirә olunduqda ifratkeçiricilik xass әlәrinә dә malik olur), elәcәdә nanoboruların alınması vә tәdqiqi üzrә aktiv araşdırmalar aparılır. Nanoelektronikanın g әlәcәk inkişafına tәkan verәbilәcәk material kimi karbonun ikiölçülü modifikasiyası olan qrafen – heksoqonal ikiölçülü kristallik q әfәsә malik bir atom qalınlıqlı laydan ibarәt struktur – xüsusi maraq doğurur, çünki o, yüksәk mexaniki sәrtliyә, rekord yüks әk istilik keçiriciliyinә vә әn yüksәk elektron yürüklüyünә malikdir. Madd әnin (yeni) aqreqat hallarından biri olan Boze-Eynşteyn kondensatının (BEK) – mütlәq sıfır temperaturuna yaxın (T <10 –6 K ) soyudulmuş bozon qazının – alınması, maqnit t әlәlәrindә saxlanması (H.Demelt, V.Pauli, Nobel mükafatı, 1989) vә fiziki xass әlәrinin tәdqiqi makrofizikanın müasir inkişafında önәmli yer tutur; 2010-cu ildә mәhdud optik rezonatorda fotonların BEK-ını müşahid ә etmәk mümkün olmuşdur. Bu nailiyyәtlәrin әldә edilmәsi lazer şüaları vasitәsilә atomların “tutulması” vә soyudulması metodlarının yaradılmasından sonra (K.Koen-Tannuci, Nobel mükafatı, 1997) mümkün olmuşdur. Çoxqatlı strukturlarda layların müxt әlif fiziki xassәlәrinin mәqsәdyönlü seçmәklә – məsələn,, spintronikanın (maqnit vә qeyri- magnit laylar ardıcıllığı), Cozefson elektronikasının (normal v ә ifratkeçirici laylar ardıcıllığı; bax Cozefson effekti), molekulyar elektronikanın (molekul elektronikası) prinsipl әrinә, elәcә dә DNT fraqmentlәrindәn istifadәyә әsaslanmış yeni tip elektron cihazları yaratmaq olar. İkiölçülü cozefson kontaktlar ş әbәkәsindәn kvant kompüterlәrindә istifadә oluna bilәcәk yeni tip (assosiativ) yaddaş qurğuları yaratmaq olar. Bütün nanoquruluşlu funksional elektron qurğularında makroskopik kvant effektl әri özünü biruzә verir. Gәlәcәkdә elә kvant h әdlәrinә çatmaq olar ki, burada ancaq bir elektron, bir spin, enerjinin, maqnit selinin vә s. bir kvantı “işlәsin”. Bu hüdudlar ç әrçivәsindә perspektiv kompüterlәrin әsas parametrlәri indiki kömpüterlәrin uyğun parametrlәrindәn – işlәmә tezliyindәn (sür әtindәn) 1THs, informasiyanın yazılma sıxlığından ~10 3 Tbit·sm –2 – d әfәlәrlә üstün, enerji istehlakı isә dәfәlәrlә az olacaqdır. Meqafizikanın inkişafı, ilk baxışdan paradoksal görüns ә dә, mikrofizikanın problemlәri ilә, hәr şeydәn әvvәl kosmoloji problemlә – Kainatın yaranması v ә intibahı ssenarisi problemi ilә әn sıx şәkildә әlaqәlidir. Hazırda sonrakı inflyasiya mәrhәlәsi ilә Böyük Yüklə 1,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|