partlayış haqqında t
әsәvvür hamı tәrәfindәn qәbul edilmişdir.
T
әkamülün әn ilkin mәrhәlәsi (10
–3
saniy
әdәn az müddәt) vә hәmçinin 10
–35
saniy
әdәn az müddәtdә başlanğıc kosmoloji
sinqulyarlığın hipotetik v
әziyyәti problemi hәll olunmamış qalır. Mәhz bu ölçülәrdә meqafizika mikrofizika ilә birlәşir, belә ki,
kosmoloji problem kvant qravitasiyasının qurulması il
ә hәll oluna bilәr. Tәlәb olunan enerjinin hәddindәn artıq böyük olması
s
әbәbindәn kosmoloji hipotezin eksperimental yoxlanması çox çәtindir (bәlkә dә ümumiyyәtlә mümkün deyil). məsələn, Plank
enerjisi 10
19
GeV t
әrtibli olduğu halda әn iri müasir sürәtlәndiricidә (Böyük adron kollayderindә) cәmi tәxminәn 1,4·10
4
GeV-dur.
Meqafizikanın
әn mühüm problemi ümumi nisbilik nәzәriyyәsinin qabaqcadan söylәdiyi qravitasiya dalğalarınınmövcudluğunun
eksperimental yoxlanmasıdır. Hazırda bu hipotez 2002 ild
ә Amerikada buraxılmış LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave
Observatory) qurğur
әsәdxananın kömәyilә tam tәsdiqini tapmışdır.
Meqafizikanın problematikasına bir çox astrofiziki obyektl
әrin – neytron ulduzların vә pulsarların, ifrat yeni ulduzların, qara dəliklərin,
kvazarların v
ә qalaktikaların nüvәlәrinin, axırıncı illәr isә, hәmçinin, yeni ekzotik (qeyri-adi) obyektlәrin – qalınlığı 10
–29
–10
–30
sm olan v
ә Kainatın sәrhәdlәri arasında dartılmış saplardan ibarәt kosmik simlәrin fiziki tәbiәtinin öyrәnilmәsi daxildir.
Nisb
әtәn yaxın vaxtlarda meydana çıxan hәm meqa-, hәm dә mikrofizikanın problemi – Kainatın sürәtli genişlәnmәsinә mәsul olan
qaranlıq materiya v
ә xüsusilә dә (1990-cu illәrin axırlarından) qaranlıq enerji hipotezi ciddi problemdir.
Fizikanın inkişafı dünyanın t
әkcә tәbii-elmi mәnzәrәsinin şәklini deyil, hәm dә müasir
sivilizasiyanın maddi-texniki t
әminatını kökündәn dәyişdi. Fizikanın tәbiәtşünaslığın digәr
sah
әlәri ilә sıx әlaqәsi ona gәtirdi ki, astronomiyaya, geologiyaya, kimyaya, biologiyaya vә
s. dig
әr tәbiәt elmlәrinә çox dәrin köklәrlә nüfuz etdi. Bir sıra sәrhәd fәnlәri yarandı:
astrofizika, geofizika, kimy
әvi fizika, biofizika, tibbi fizika, molekulyar biologiya vә b. Fiziki
t
әdqiqat metodları bütün tәbiәt elmlәri üçün hәlledici әhәmiyyәt daşıdı.
Fizika texnikanın
әsas istiqamәtlәrinin fundamentini yaradır. Tikinti texnikası, hidrotexnika,
elektrotexnika v
ә energetika, radiotexnika, işıq texnikası, hәrbi texnika, elektronika, hesablama
texnikası fizika
әsasında inkişaf edib. Texnikanın inkişafı da öz növbәsindә eksperimental