3-mavzu. Mutaxassislik masalalarida axborot texnologiyalarini qo‘llash. Elektron jadvallar va ma’lumotlar bazasi

«Столбец» (Ustun) buyrug‘i o‘rniga «Строка» (Satr) buyrug‘i olinadi. 
Sonlarni kiritish 
Har bir katakka kiritilayotgan sonlar o‘zgarmaslar (o`zgarmaslar) sifatida 
qabul qilinadi. MS Excel dasturida sonlar quyidagi 0,1,2,3,...9,+,—,(),/, $,%,E,e 
belgilari orqali kiritiladi. Тugmalarning boshqa barcha kombinatsiyalari orqali 
kiritilayotgan ma’lumotlar raqamli va raqamsiz belgilardan iborat bo‘lib, matn 
sifatida qaraladi. Manfiy sonlar kiritilayotganda son oldiga «–» ishorasi qo‘yiladi 
yoki son qavs ichiga olinib yoziladi. Masalan, –5 yoki (5). Kiritilayotgan sonlar 
hamma vaqt katakning o‘ng chegarasidan boshlab yoziladi.
Kiritilayotgan sonli qiymatlar bichimlanmagan holatda bo‘ladi, boshqacha 
aytganda, ular oddiy raqamlar ketma-ketligidan iborat bo‘ladi. Shuning uchun 
sonlarni bichimlash zarur. Sonlarni bunday bichimlashdan maqsad – katakdagi 
ma’lumotlarni, ya’ni sonlarni oson o‘qish imkonini berishdir. 
MS Excel dasturida sonli qiymatlar 12 xil bichimlanadi (3.1.5-rasm). 
3.1.5-rasm. “Форат ячеек” muloqot uynasi. 

---

Agar katakdagi belgilar o‘rnida «panjara» (#####) paydo bo‘lsa, tanlangan 
bichimdagi sonlar ustun kengligiga sig‘magan hisoblanadi. Bunday hollarda ustun 
kengligini o‘zgartirish yoki boshqa sonli bichimlashga o‘tish kerak bo‘ladi. 
Agar sonli qiymatlar bichimlangandan keyin katakdagi jadval kursorini sonli 
qiymatlari bilan boshqasiga o‘tkazilsa, formulalar satrida sonli qiymatlarning 
bichimlanmagan ko’rinishi hosil bo‘ladi, chunki bichimlash sonli qiymatning 
katakdagi ko‘rinishigagina ta’sir etadi. 
Sonlarni bichimlash. Bichimlashdan oldin kerakli kataklarni ajratib olish 
zarur. 
Vositalar paneli yordamida bichimlash. Vositalar panelida bir qancha 
bichimlash tugmalari joylashgan bo‘lib, ular kerakli bichimlash turini tez tanlab 
olish va foydalanish imkonini beradi.
Kataklar ajratilgandan keyin tanlangan tugmalarga sichqoncha ko’rsatkichini 
olib borib, tugmasini bosish kerak. Shundan so‘ng katakda tanlangan bichim 
asosida ish olib boriladi. 
Bosh menyu yordamida bichimlash. Bosh menyuda bichimlash buyrug‘i 
quyidagi tartibda amalga oshiriladi. 
Menyuning «Формат» => «Формат ячейки» (Katak bichimi) buyruqlari 
tanlanib, muloqot oynasidan «Число» (Son)ning kerakli parametrli bichimi 
tanlanadi. 
Тekislash. Matnlar katakka kiritilganda, ko’pincha, katakning chap 
chegarasida tekislanadi. Sonli qiymatlar esa katakning o‘ng chegarasidan boshlab 
tekis holatda yoziladi. Katakdagi yozuv chegaralarini turli tartibda o‘zgartirish 
mumkin. Buning uchun kerakli kataklar ajratib olinadi va vositalar panelida 
joylashgan turli tomonli bichimlash piktogrammalaridan biri tanlab olinadi. 
Bundan tashqari bosh menyudagi «Формат» => «Ячейка» (Katak) =>