O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asrgacha)

rahmon Jomiy Alisher Navoiyning za-
mon doshi, ustozi va do‘sti edi. Ularning 
do‘stligi va hamkorligi o‘zbek va qardosh 
xalqlar do‘stligi va hamkorligining yorqin 
timsolidir.
Alisher Navoiy

---

152
A
gar bu ulug‘ zotni avliyo desak, u avliyolarning avliyosi, muta-
fakkir desak, mutafakkirlarning mutafakkiri, shoir desak shoirlarning 
sultonidir. 
Islom Karimov. “Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch”.
Tarixchilar.
 
Tarix ilmining yirik namoyondalaridan biri 
Mirxond (1438–1498) bo‘lib, uning haqiqiy ismi Muhammad 
Xovandshoh
 
ibn Mahmuddir. U Balxda tug‘ilgan bo‘lsa-da, 
umrining deyarli ko‘p qismini Hirotda o‘tkazadi. Mirxondning 
ota-bobolari asli buxorolik bo‘lib, fiqh ilmida zamonasining 
yetuk olimlari sifatida shuhrat topganlar. Mirxond haqida 
ma’lumotlar juda kam. U haqda ayrim ma’lumotlar nabirasi 
Xondamir tomonidan yozib qoldirilgan: “Padarpanoh janob 
amir Xovand Muhammad yigitlik chog‘larida turli ilm­
larni­ tahsil­ etish­ va­ nafis­ fazilatlarni­ kamoliga­ yetkazish­
yo‘lida tirishqoqlik va zo‘r mehnat qildi…qisqa vaqt ichida 
bilimdonlikda zamon fozillarining peshqadami bo‘lib oldi. 
U (ko‘proq) tarix ilmini kasb qildi va jahon ahvolini hamda 
osori atiqalarini tahqiq qilishga kirishdi. Oliyjanob xotirani 
tez fursat ichida bu fanni egallashdan forig‘ qildi, ammo fe’l­u 
atvori maishat ahli bilan qo‘shilishga yo‘l bermadi, zavq­u 
shavqqa berilmadi… Dars berish va amr­u ma’rifatga ishtiyoq 
uning ravshan xotirida aslo ko‘rinmadi. Ammo (bu hol) … orzu 
va omonlikning qiblagohi, ya’ni oliyjanob Sulton (Husayn) 
hazratlari yaqin do‘sti (Amir Alisher Navoiy)ning huzurlariga 
borganicha va uning har turli navozish, marhamat, iltifot 
hamda muruvvatlarini topgunlaricha davom etdi”.