O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asrgacha)

3. XIV asr oxirlarida qaysi davlatlar eng qudratli davlatlar sifa-
tida siyosiy maydonga chiqdi?
4. XV asr boshlaridagi xalqaro siyosiy vaziyat qanday edi?
5. Yevropa hukmdorlari nima uchun Amir Temur bilan diplo-
matik aloqalar o‘rnatishga harakat qildi?
6. Nima uchun Mironshoh G‘arbda “katolik oqimining homiysi” 
degan sifat bilan mashhur bo‘ldi?
7. 
Nima uchun Amir Temur Samarqand atrofidagi qishloqlarning 
nomini Sharqning mashhur shaharlari nomi bilan atadi?
34-§. AMIR TEMURNING JAHON TARIXIDA
TUTGAN O‘RNI
Tayanch tushunchalar: Amir Temurning Vatanimiz va jahon 
tarixida tutgan o‘rni, Amir Temur jahon va milliy tarixchilarning 
e’tirofida, mustaqillik yillarida Amir Temur xotirasining tiklanishi.
Amir Temurning Vatanimiz va jahon tarixida tutgan 
o‘rni.
 
Amir Temur 35 yil davomida mamlakatni boshqardi. 
Hin diston va Xitoydan Qora dengizga qadar, Orol dengizidan 
Fors qo‘ltig‘iga qadar bo‘lgan g‘oyat katta hududni qamrab 
olgan ulkan saltanatni vujudga keltirdi. Bundan tashqari, Kichik 
Osiyo, Suriya, Misr va Quyi Volga, Don bo‘ylari, Balxash 
ko‘li va elsuvi daryosi, Shimoliy Hindistongacha bo‘lgan 
mamlakatlarni o‘ziga bo‘ysundirdi. U nafaqat Movarounnahr va 
Turkistonni obod qildi, balki bo‘ysundirilgan mamlakatlarning 
shaharlarini ham qayta qurdirdi. Bag‘dod, Darband va 
Baylakon shaharlari shular jumlasidandir. eng muhimi eron, 
Ozarbayjon va Iroqdagi tarqoqlik va boshboshdoqlikka barham 
berib, Sharq bilan G‘arbni bog‘lovchi qadimiy karvon yo‘llarini 
tikladi. Bu bilan nafaqat Movarounnahr, balki Uzoq va Yaqin 
Sharq mamlakatlarining iqtisodiy va madaniy taraqqiyotiga, 

---

128
xalqlar va mamlakatlarni bir-biri bilan yaqinlashtirishga ulkan 
hissa qo‘shdi.
Amir Temur Yevropaning Fransiya, Angliya va Kastiliya 
kabi yirik qirolliklari bilan bevosita savdo va diplomatik aloqalar 
o‘rnatdi. Siyosiy tarqoqlik tugatilib, markazlashgan davlatning 
tashkil topishi katta ijobiy oqibatlarga olib keldi. Mamlakat 
ishlab chiqarish kuchlarini, mo‘g‘ullarning bir yarim asrlik 
hukmronligi natijasida tanazzulga uchragan iqtisodni tiklash 
uchun qulay sharoit vujudga keldi. Ayni vaqtda xo‘jalikning 
asosi bo‘lgan sug‘orma dehqonchilikda muayyan siljishlar ro‘y 
berdi. Yangi-yangi kanallar qazilib, sug‘orma dehqonchilik 
maydonlari kengaydi. Hunarmandchilik, ichki va tashqi savdo 
rivojlandi, fan va madaniyat ravnaq topib, shaharlar obodlashdi 
va gavjumlashdi.