O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Raqobat modellarining tasniflanishi 

---

Mukka
mal raqobat 
Monopoll
ashgan raqobat 
Oligopoliya 
Sof 
monopoliya 
Firm
alar soni 
Cheklan
magan 
miqdorda 
ko’p 
Ko’p 
Bir qancha 
Bitta 
Mah
sulot turi 
Bir 
turdagi 
Differensi
allash 
gan 
Bir turdagi, 
Differensiallashga
n 
Yagon
a, unikal 
Bozo
rdagi 
hokimlik 
Yo’q 
Uncha 
katta emas 
Yuqori 
Maksi
mal darajada 
Bozo
rga kirish 
chiqishdag
i to’siqlar 
Yo’q 
Uncha 
ko’p emas 
Ko’p 
Umum
an 
olib 
tashlab 
bo’lmaydi 
gan 
2. 
Bozor tuzilmalarining tahlil tamoyillari. 
Bozor tuzilmalarini tasniflashda quyidagi tamoyillardan foydalaniladi: 
1. Tarmoqdagi firmalar soni (bitta, bir qancha, ko‘p).
Bu tamoyil nafaqat faoliyat ko‘rsatayotgan firmlar soni balki, ular 
o‘rtasidagi bog‘liqlik, raqobat munosabati qanday ekanligini ko‘rsatib beradi.
Agarda tarmoqda firmalar soni ko‘p bo‘lsa, unda firmalar ishlab chiqarayotgan 
mahsulot bir-biriga nisbatan ko‘p bo‘lmaydi, firmalarning xech biri ustunlikni o‘z 
qo‘liga ololmaydi va boshqa raqobatchilar uchun xavf solmaydi.
Agarda firmalar bozorga nisbatan yirik va raqobatchilar uchun jiddiy xavf 
solayotgan bo‘lsa, unda ishlab chiqaruvchilar kam hisoblanadi. Eng kami bu 
monopoliya bo‘ladi, ya’ni bitta firma.
2. 
Ishlab 
chiqarilayotgan 
mahsulot 
xususiyati 
(bir 
turdagi,