O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi t
Tovarni aholining buyurtmasiga muvofiq sotish usulida xaridor
o‘ziga kerakli tovarga do‘konning buyurtma bo‘limida yoki sanoat
korxonasi, qurilish, muassasa, dala shiyponi, istiqomat joyida tashkil
etilgan buyurtma qabul qilish joyida oldindan buyurtma beradi.
Savdoning ilg‘or usullaridan biri savdo avtomatlari orqali savdo
qilish hisoblanadi. Savdo avtomatlari savdoning ijtimoiy-iqtisodiy
samaradorligini ta’minlashda muhim o‘rin tutadi, ya’ni savdoda iste’mol
xarajatlarini kamaytirish iste’molchi hukmron bo‘lgan sharoitda muhim
ahamiyatga ega:
- chakana savdo korxonalarining namoyish zalida tushirilgan
narxlarda kataloglar bo‘yicha nooziq-ovqat tovarlarini sotish;
- shahar markazida joylashgan va kichik savdo maydoniga qat’iy
interyer, uncha ko‘p bo‘lmagan xodimlarga ega bo‘lgan chakana savdo
korxonalarida narxi tushirilgan cheklangan assortimentdagi tovarlar
bilan savdo qilish;
- “qulay do‘konlar”, cheklangan assortimentdagi tovarlar asosan
yangi oziq-ovqat mahsulotlari bilan savdo qiluvchi hamda xaridorlarga
butun kun mobaynida xizmat ko‘rsatadigan savdo korxonalarida sotish.
Sotish kanallarining bosqichlari, subyektlari strukturasi (a’zolari)
tarqatish kanali tarmog‘ining shakllanishida muhim ahamiyatga ega.
Vositachining turi aniqlangandan so‘ng vositachi qaysi tashkilot
nomidan kimning hisobiga operatsiyalarni bajarayotganini bilishi
maqsadga muvofiq hisoblanadi.
Bunday yondashuvda 4 turdagi vositachilardan foydalanish
mumkin:
1) diler(o‘z nomidan va o‘z hisobidan ishlaydi);
2) distribyuter(boshqa firma nomidan va o‘z hisobiga);
3) komissioner(o‘z nomidan va boshqalar moliyaviy mablag‘i
hisobiga)
293
4) agent, broker (boshqasi nomidan va o‘zga firma hisobiga)
faoliyat ko‘rsatadi.
