Murakkab qum tiqinlariga qarshi kurashish usullari

ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
 
International scientific-online conference 
174 
1-rasm. Tazyiqli Baronyan-Vezirov yig‘ish tizimi.
1,12,13-quduqlar, 
 2,4,5,10-gaz separatorlari,
3-o‘lchash asbobi,
6- neft tindirgichi,
7-saqlagichlar,
8-qum separatori,
9,11-kompressorlar. 
Tuzilmaviy shakllari va harakat rejimlarining xilma–xilligi bilan 
farqlanuvchi, murakkab va tarkibi bo‘yicha o‘zgaruvchi gazli, suyuq (suv, neft, 
kondensat) va qattiq (qum va boshqa mexanik qorishmalar) fazalar 
aralashmasidan iborat moddaning sarflanishi o‘lchanayotganda bunday oqim 
sarfini oldindan separatsiyasiz o‘lchash murakkab ilmiy–texnik muammo 
hisoblanadi. Hatto separatsion vositalari ham kam samarali bo‘lgan hollarda ham 
yuqori gaz omiliga ega yuqori tezlikli oqimlarni o‘lchashda alohida qiyinchiliklar 
vujudga keladi. 

---

ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
 
International scientific-online conference 
175 
Neft va gazni konlarda tayyorlash uchun har xil turdagi asbob – uskunalar 
ishlatiladi. Bu asbob – uskunalar neftdan erigan gazni to‘liq ajratib olish, neftni 
qatlam suvlaridan to‘liq tozalash, neft tarkibidagi tuzlarni yuvish va qum 
zarrachalarini ajratib olish uchun xizmat qiladi. 
Bu asbob – uskunalarga ajratgich, tindirgich, qizdirgich, sovutgich, 
aralashtirgich, elektrodegidrator, saqlagich va boshqalar kiradi. Neftgaz qazib 
oluvchi korxonalarda ko‘pincha gorizontal tindirgichlar qo‘llaniladi. Aralashmani 
tindirish natijasida ikki qavat tindirilgan fazalar hosil bo‘ladi. Hali tindirilib 
ulgurilmagan aralashma ularning orasida joylashadi. Tindirgichlarning asosiy 
vazifasi neft emulsiyalarini qizdirgichdan chiqqan oqimini qabul qilib, undan 
suvni ajralib chiqishini ta’minlashdir. Neftdan suvning ajralib chiqishi har ikkala 
suyuqliklar zichliklari orasidagi tafovut hisobiga bo‘ladi. Tindirgichning ostki 
qismida suv yig‘iladi va suv yuzasiga neft ajralib chiqadi. Tindirgichning ostiga 
qum zarrachalari ham o‘tirib qoladi. Tindirgichdan suv chiqarib yuborilayotganda 
qum zarrachalari ham suv bilan birga chiqib ketadi va maxsus tozalagishda 
suvdan ajratib olinadi. 
Xulosa: Barcha konlarda quvurlar ifloslanishi, erroziyalanishi yoki korroziya 
xolatiga duch kelishi mumkinligini bilib oldik. Konlardagi quvurlarni ifloslanish 
sabablari ham ma’lum bo’ldi, ularni oldini usullarining bir nechtasi ifodalanib 
o’tildi.
Gaz konlaridaga magistral quvurlar eng asosiysi hisoblanadi, uni barcha 
qattiq zarralardan tozalash soxa vakillari zimmasiga yuklatiladi. Qum 
tiqinlarining oqibat akslanuvi quvurlarni tez ishdan chiqishi, yoki, axoliga gaz 
yetkazib berishda uning harakat sustlashuviga olib keladi. Qum zarralarini gaz 
quvurlariga eltishdan oldin, gaz konlarida soxa vakillari tomonidan turli xil 
kimyoviy tozalash ishlari olib boriladi. Yuqoridagi ma’lumotlar asosida barcha 
konlar, tabiiyki, neft konlari ham bundan mustasno emas, chunki, u ham quvurlar 

---