Laboratoriya ishi №1 Mavzu: Sodda dasturlar tuzish (Standart va Additional komponentalari yordamida) (6 soat) Ishning maqsadi

---

Laboratoriya ishi № 1  
Mavzu: Sodda dasturlar tuzish  
(Standart va Additional komponentalari yordamida) (6 soat)  
Ishning maqsadi: Talabalarni Delphi dasturining «Standard» va «Additional» 
komponentalar bo’limlari bilan tanishtirish va ulardan foydalanib dasturlar tuzishga o’rgatish.
Kerakli asbob-uskunalar va jihozlar: fan bo’yicha O’UM, dasturlash bo’yicha 
topshiriqlar to’plami, kompyuter, videoproektor, Delphi dasturi.  
 Masalaning qo’yilishi: «Standard» bo’limining komponentalari bilan tanishish, 
«Additional» bo’limining komponentalari bilan tanishish.
Qisqacha nazariy ma’lumotlar.  
Standart komponentlar: Komponentlar to‘plamining birinchi sahifasida 14 ta 
obyektlar joylashgan bo‘lib, hamma dasturchilar albatta ushbu obyektlardan 
foydalanishgan. Chunki, juda ham kamchilik tugma, ro‘yxat, kiritish oynalari va ho 
kazolardan foydalanmasdan dastur tuza oladi. Bu obyektlarning barchasi Windowsdagi 
sichqoncha va muloqot oynasi kabi muhimdir.
14-rasm. Standart Komponentlar to‘plami
Har bir sahifadagi komponentlar to‘plami va joylashishini o‘zgartirish mumkin. Demak, 
siz mavjud komponentlarni o‘rnini o‘zgartirish bilan birgalikda ularning tarkibiga 
yangilarini qo‘shishingiz mumkin.
Delphining standart komponentlari va ularni ishlatish haqidagi qisqacha izoh quyida 
keltirilgan. Bu komponentlarni o‘rganayotgan vaqtda qo‘l ostingizda kompyuter bo‘lgani 
ma’qul, chunki birvarakayiga ularning ishlash prinsipi bilan ham tanishishingiz mumkin.
Kursor – komponent hisoblanmaydi, balki, biror obyektni tanlashdan voz kechish vositasidir.
TMainMenu – o‘z dasturingizga bosh menyu qo‘shish imkonini beradi. 
TmainMenuni formaga qo‘yan vaqtda u kichkina belgi ko‘rinishini oladi; bunday 
belgilarni "ko‘rinmas komponent" deb ataydilar, chunki, dastur bajarilash vaqtida ular 
ekranda ko‘rinmaydi. Menyuni yaratish uch qadamdan iborat: (1) TMainMenu formaga 
o‘rnatish, (2) obyektlar inspektorining Items xususiyati yordamida Menyu dizaynerini 
chaqirish, (3) Menyu Dizaynerida menyu qismlarini kiritish.