4.
E ksport-im port bojlari orqali. U shbu yo‘nalishda
davlat to m o -
nidan xo'jalik subyektlari olib boradigan eksport-import operatsiyalariga
o'rnatilgan past yoki yuqori darajadagi boj stavkalari ushbu faoliyatning
rivojlanishiga yoki t o ‘xtatib q o ‘yilishiga olib kelishi m um kin.
Yuqorida ta ’kidlab o ‘tilganlarni umumlashtirgan holda, moliyaning
tartibga solib turish funksiyasi quyidagi darajada yuzaga chiqadi:
- - mikroiqtisodiy darajada (xo'jalik subyektlari darajasida).
B unda
faoliyat ko'rsatayotgan xo‘jalik subyektlari ishlab chiqarishni rivojlan-
tirish m aqsadida turli pul fondlarini tashkil etadi;
—
m akroiqtisodiy darajada (davlat darajasida).
B u n d a davlat
tom onidan iqtisodiyotni rivojlantirish uchu n davlat budjeti xarajat-
laridan soliqlar, bojlar, ta ’riflar orqali foydalanish am alga oshiriladi.
Yuqoridagilardan
xulosa qilish m um kinki, davlat m oliya dastak-
larining har bir turini yoki bir nechtasi q o ‘llanishi y o rd am id a iqtiso-
diyotning barcha sohalariga kuchli t a ’sir ko‘rsatish im koniyatiga ega.
Fikrim izcha, bu omil moliyaning tartibga
solib turish funksiyasini
mustaqil funksiya deb m ulohaza qilinishiga asos b o ‘la oladi.
3 .3 . M oliya siyosatining mohiyati va mazmuni
H a r bir davlat o'ziga yuklatilgan siyosiy,
iqtisodiy va ijtimoiy
vazifalarni bajarish uchun eng a w a lo iqtisodiy siyosatdan, shu jum ladan
ushbu siyosatning poydevori b o ‘lgan moliya siyosatidan samarali foyda-
landi. M oliya siyosatining mohiyati va m azm uni t o ‘g ‘risida
iqtisodiy
adabiyotlarda turli iqtisodchi olim lar o'rtasida h a r xil ilmiy fikrlar
mavjud. Akademik G.B. Polyak va V.V. Karchevskiylarning fikricha1
moliya siyosati — davlat zimmasiga yuklatilgan funksiyalarni bajarish
u c h u n m o liy a m u n o s a b a tla rid a n f o y d a la n is h
y u z a s i d a n tash k il
etiladigan chora-tadbirlarining yig‘indisi. Ushbu fikrni rivojlantirgan
holda va «moliya munosabatlari» atamasi kengaytirilgan h o ld a i.f.d.,
RTFA akademigi V.K. Senchagov2moliya siyosatiga o ‘z fikrini bildi-
radi. U ning fikricha moliya siyosati — davlat
iqtisodiy siyosatining
tarkibiy qismi sifatida amaldagi qonunchilikka asosan iqtisodiy siyo
satining strategiyasi va taktikasiga asosan davlat m oliya rcsurslarini