Toshk ent davlat

16-modul. Perspektiv tasvir qurish usuliari.
1-m avzuK o‘rish nuqtasini tanlash va eng yaxshi k o ‘rish burchagi. Perspektiv 
tasvir qurish usullari. Radial (nuriar izi) usuli.
17-m odul.M arkaziy proyeksiyalashda soyalar yasash nazariyasi
1-m avzuM arkaziy proyeksiyalashda soya bajarish. Sun’iy va tabiiy yoritishda 
soya bajarish. Tabiiy y o ru g iik manbai Quyoshning asosiy vaziyatlari.
18-modui.Aks tasvirlarning perspektivasi
1-m avzuA ks tasvirlarning perspektivasi.K o‘zgu tekisiiklarida aks tasviriarni 
yasash. Vertikal va og‘ma k o ‘zgu!arda aks tasvir yasash. Suv yuzasida aks tasvir 
yasash.
IV. B o iim . «OrtogonaI proyeksiya!ash» b o iim i b o‘yicha
amaliy m ashg‘uIotIarni tashkii etish b o‘yicha ko‘rsatma va tavsiyalar
Fan bo‘yicha rejalashtirilgan amaliy m ashg‘uiotlar davom ida nazariy bilimiar 
mustahkam lanadi.Am aliy m ashg‘uIotlarda talabalar chizma geom etriyadan egallagan 
nazariy biiimini amaliy jihatdan mustahkamlaydi. Shuningdek, grafik savodxonlikka 
oid bilimlarni ham egallaydi.
A m aliym ashg’ulotlarnio‘tkazishda 
quyidagi 
didaktik 
taomiyllarga 
amal 
qilinadi:
- amaliy m ashg’ulotIarining m aqsadini aniq belgilab olish;
- 
o ‘qituvchining 
innovatsion 
pedagogik faoliyati 
b o ‘yicha bilimiarni 
chuqurlashtirish im koniyatlariga talabalarda qiziqish uyg’otish;
- taiabada natijani mustaqi! ravishda q o ig a kiritish imkoniyatni ta ’minlash;
- talabani nazariy-metodik jihatdan tayyorlash;
- amaliy m ash ulotlarda nafaqat aniq mavzu bo ‘yicha bilimlarni yakuniash, 
balki talabalarni tarbiyalash manbai hamdir.
Amaliy m ashg‘u!otlarning tavsiya etilau^gan mavzulari quyida berilgan.
6

---

1. 
Nuqtaning chorak va oktantiardagi proyeksiyaiariri yasash.
2. 
Umumiy va xususiy vaziyatdagi to ‘g ‘ri chiziqlaming oktantlardagi 
proyeksiyalari. T o ‘g ‘ri chiziq kesmasini berilgan nisbatda b o iish .
3. 
T  g ‘ri chiziqning izlarini yasash. Koordinatalari orqali berilgan t g'ri 
chiziq kesmasini tahlil qilish.
- .
ikki proyeksiyas: orqai: beriigan to ‘g ‘ri chiziq kesmasini tahlil qiiish.
5. 
ikki to ‘g ‘ri chiziqning fazoda o ‘zaro joyiashuvi. To‘g ‘ri burchakning 
proyeksiyalari. Konkurent nuqtaiar.
6. 
Tekislikning iziarini 
yasash. 
Xususiy vaziyatdagi tekislikiarning 
xususiyatlari.
7. 
Tekislikning bosh chiziqlarini o ‘tkazish. N uqta va to ‘g ‘ri chiziqlarni 
tekislikka tegishliligini aniqlash. Tekisiikni proyeksiyaiar tekisiigi bilan hosii qilgan 
burchagini aniqlash.
8. 
T o ‘g ‘ri chiziq orqaii tekisiik o ‘tkazish.Ikki tekislikning o ‘zaro kesishgan 
ch izig in i aniqlash. Berilgan tekisSikka parallel to ‘g ‘ri chiziq va tekislik o ‘tkazish.
9. 
T o ‘g ‘ri chiziqni tekislik bilan kesishgan nuqtasini aniqlash. Nuqtadan 
tekislikkacha b o ig a n eng qisca rnasofani aniqlash.
10. 
Tekislikka paralle! va perpendikulyar b o ig a n to ‘g ‘ri chiziqlar o ‘tkazish. 
0 ‘zaro parallel va perpendikulyar b o ig a n tekisliklar o ikazish.
11. 
Ikki to ‘g ‘ri chiziq, to ‘g ‘ri chiziq bilan tekislik va ikki tekislik orasidagi 
burchakni aniqlash.
12. 
Tekis parallel ko‘ch:r:sh usulida metrik va pozitsion masalalar yechish.
13. 
Aylantirish usulida pozitsion va metrik masalalar yechish.
14. 
Ustma-ust qo‘yish (jipslashtirish) orqali masalalar yechish.
15. 
Proyeksiyalar tekisliklarini almashtirish usuiida masalalar yechish.
16. 
K o‘pyoqliklarni proyeksiyalovchi tekislik bilan kesishish c h iz ig i va 
uning yoyilmasini bajarish.
17. 
K o‘pyoqliklarni t g ‘r: chiziq bilan kesishishi. K o‘pyoqliklarning 
yoyilmalari.
18. 
K o‘pyoqliklarni umumiy vaziyatdagi tekislik bilan kesishish c h iz ig i va 
uning yoyilm asini bajarish.
19. 
Xususiy vaziyatda joylashgan qirrali sirtlarning o ‘zaro kesishish 
chizig1 ini aniqlash.
20. 
0 ‘zaro umumiy vaziyatda joylashgan k o ‘pyoqliklarni kesishishi.
21. 
Umumiy vaziyatda joylashgan qirrali sirtlarning o ‘zaro kesishish 
ch izig in i aniqlash.
22. 
Ikkinchi tartibli egri chiziqlarni uning geometrik va proyektiv 
xususiyatlariga ko ‘ra yasash.Egri chiziqlarga urinma va normallar o ‘tkazish.
23. 
Aylanish sirtlarni proyeksiyalovchi tekislik va to ‘g ‘ri chiziq bilan 
kesishgan c h iz ig i va nuqtasini aniqlash.
24. 
Aylanish sirtlarni tekislik bilan kesishgan chizig in i aniqlash.
25. 
Chiziqli sirtlarini tekislik bilan kesishgan c h iz ig i va kesim yuzasining 
haqiqiy kattaligini aniqlash. T o‘g ‘ri chiziqni chiziqli sirt bilan kesishgan nuqtasini 
aniqlash.
7

---

26. 
Yoyilacigar. sirtlarning yoyilmasi. Yoyilmaydigan sirtlarning taqribiy 
yoyilm alarini bajarish.
27. 
Konsentrik sferalar usulida sirtlarning o ‘zaro kesishgan chizig‘ini 
aniqlash.
28. 
Ekssentrik sferalar usulida sirtlarr.ir.g o ‘zaro kesishgan chizig‘ini 
aniqiash.
29. 
Parallel kesuvchi tekisliklar usulida sirtlarning o ‘zaro kesishish 
chizig‘ini aniqlash.
30. 
Kesuvchi tekisliklar dastasi usulida sirtlarning o ‘zaro kesishgan 
chizig‘ini aniqlash.
31. 
Geometrik sirtlarning shaxsiy va tushuvchi soyalarini aniqlash.
32. 
Arxitektura 
binolarining 
o ‘z 
va 
tushgan 
soyalarini 
aniqlash. 
O byektlarning soyalarini aniqlashga mashq.
33. 
Obyektlarning soyalarini aniqlashga mashq.