Marcin Błaszczyk Biologia I genetyka
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4. Elementy ekologii
4.1. Podstawowe definicje ekologii Ekologia jest nauką zajmującą się opisem relacji pomiędzy różnymi organizmami żywymi oraz zależności pomiędzy organizmami, a środo- wiskiem nieożywionym. W zakresie zainteresowań ekologii pozostają również procesy obiegu materii i energii w przyrodzie. W tym rozdziale zdefiniowane zostaną podstawowe, wybrane pojęcia ekologiczne. Populacja – grupa osobników zamieszkujących określony obszar w określonym czasie. Najczęściej odnosi się do wybranego gatunku, choć można też mówić np. o populacji owadów. Podstawowymi cechami charakteryzującymi populację są: zagęszczenie (liczba osobników przypadająca na jednostkę powierzchni) oraz rozmieszczenie (losowe, skupiskowe, regularne). Liczebność populacji zależy od rozrodczości i śmiertelności. Istnieją dwa modele strategii rozrodczych: typu r (brak opieki nad bardzo licznym potomstwem) oraz typu K (potomstwo nieliczne, ale mające większą szansę na przeżycie dzięki opiece rodziców). Niezależnie jednak od rozrodczości populacji istnieje ograniczona pojemność środowiska – jego maksymalna zdolność do utrzymania populacji. Wiąże się to m.in. z prawem minimum sformułowanym początkowo przez Justusa von Liebiga, a rozwiniętym przez Shelforda w zasadę tolerancji ekologicznej: organizmy do istnienia potrzebują wielu różnych czynników istniejących w środowisku i zarówno niedobór, jak i nadmiar choćby jednego z nich uniemożliwia ich rozwój. Oznacza to, że np. w jeziorze mogą panować pod każdym względem idealne warunki do rozwoju określonego gatunku roślin wodnych, z wyjątkiem jednego czynnika (np. brakuje w wodzie tlenu lub soli jednego pierwiastka, np. fosforu) – w takich warunkach wzrost populacji tego gatunku jest niemożliwy. Pomiędzy maksymalnym,a minimalnym tolerowanym natężeniem każdego czynnika środowiska (stężenia substancji, natężenia czynników fizycznych: temperatury, wilgotności, promieniowania itd.) leży zakres tolerancji danego gatunku na ten czynnik. |