Naftion kislota (natriyli tuzi)

Tajriba № 1 Etilatsetat sintezi 
Asosiy reaksiya:
CH
3
COOH
+
C
2
H
5
OH
CH
3
C
O
OC
2
H
5
+
H
2
O
H
2
SO
4
Qo`shimcha reaksiya: 
 
C
2
H
5
OH + HOSO
3
H

C
2
H
5
OSO
3
H 
C
2
H
5
OSO
3
H + C
2
H
5
OH

C
2
H
5
-O-C
2
H
5 
+ H
2
SO
4 
Reaktivlar: 20 ml muz sirka kislota, 22,5 ml etil spirt, sulfat kislota (d – 
1,84), natriy karbonat, kalsiy xlarid, 100 ml sig`imli Vyurs kolbasi.
Ishning bajarilishi: Vyurs kolbasiga 2,5 ml etil quyib, ustiga extiyotlik 
bilan aralashtirib turib 2,5 ml konsentrlangan sulfat kislota qo`shiladi. Shundan 
keyin kolba oqimi pastga qiya qilib, suvli sovutkich ulanadi. Tomizgich voronkali 
probilka bilan kolba og`zini berkitib, kolbaga moy hammomida 140 C gacha 
qizdiriladi. (termometr hammom ichiga tushib turishi kerak.) qizdirilgan 
suyuqlikga asta – sekin voronka orqali 20 ml etil spirt, 20 ml muz sirka kislota 
aralashmasi 2 soat davomida qo`shiladi va 140 C da hosil bo`layotgan etilasetat 
haydaladi. (yuqori temperaturada qo`shimcha modda dietil efirining hosil bo`lishi 
ko`payadi) reaksiya tamom bo`lgandan keyin tarkibida sirka kislota qo`shimchasi 
bor distilyat natriy karbonatning konsentrlangan eritmasi bilan neytrallanadi. 
Natriy karbonat eritmasi asta – sekin shisha tayoqcha bilan suyiqlikni aralashtirib 
turib qo`shiladi (CO gazining ajralib chiqishi natijasida aralashma ko`piradi) 
aralashmaning efir qisimiga tushirilgan ko`k lakmus qog`oz qizarguncha soda 
eritmasi qo`shiladi. Sirkaetil efir pastgi suv qavatdan ajratgich voronka yordamida 
ajratiladi va u kalsiy xloridning to`yingan eritmasi (8 ml suvda 8 gr kalsiy xlorid 
eriydi) bilan chayqatib aralashtiriladi. Efirni ajratib kalsiy xlorid bilan quritiladi va 
suv hammomida haydaladi. 71 – 75 C da sirka etil efir, etonol va suvdan iborat 
azeotrop aralashma haydaladi. 75 – 78 C da toza sirkaetil efir haydaladi. Uning 
unumi 20 g. sirkaetil efir xushbo`y hidli, rangsiz suyuqlik. Efir, etanol, xloraform, 
benzol bilan aralashadi, suvda kam eriydi. Molekulyar massasi 88,10; suyuqlanish 
temperaturasi – 83,6 C; qaynash temperaturasi – 77,15 C d 0,901; n 1,372.

---

42