Naftion kislota (natriyli tuzi)

Sifat reaksiyasi: 2 ml natriy nitroprussidning 0,5 % li etitmasiga 2 tomchi 
atsetofenon qo’shiladi va unga 1-2 tomchi natriy gidroksidning 10% li eritmasidan 
qo’shilsa, qizil rang hosil bo’ladi. 
Sirka kislota qo’shilganda u ko’k rangga bo’yaladi. 
Bu reaksiyaning ximizmi natriy nitroprussid metilketon bilan o’zaro 
ta’sirlashib, kompleks anion tarkibiga kiruvchi izonitrozometilketon hosil qilishdan 
iborat. Shu bilan bir vaqtda uch valentli temir ioni ikki valentli temir ioniga 
qaytariladi:
[Fe
+3
(CN)
6
NO]
-2
+ CH
3
COC
6
H
5
+ 2OH
-
[Fe
+2
(CN)
6
ON
CHCOC
6
H
5
]
-4
+ 2H
2
O
 
 Benzofenon sintezi
+ C
6
H
5
COCl
COC
6
H
5
+ HCl
AlCl
3
 
 Ish mo’rili shkafda olib borladi! 
Benzoil xlorid shilliq pardalarga ta’sir etadi. Benzoil xlorid ikki shoxli 
forshtoss yordamida tomizgich voronka va vodorod xloridni yutish uchun lovushka 
ulangan, qaytarma sovutkich o’rnatilgan, sig’imi 300 ml li tubi yumaloq kolbada 
sintez qilinadi (55-rasm).
 
55-rasm. Brombenzol sintez qiladigan asbob 
1 – tubi yumaloq kolba, 2 – ikki shoxli forshtoss, 3 – tomizgich voroka, 4 – sovutgich, 5 – 
voronka, 6 – suvli stakan 
 

---

92 
Sovutkich va tomizgich voronka kalsiy xloridli naychalar bilan berkitiladi. 
Suv hammomiga o’rnatilgan kolbaga 7,5 g alyuminiy xlorid va 27,5 ml 
benzol solinadi. So’ngra kolbadagi aralashmani chayqatib turgan holda tomizgich 
voronkadan asta-sekin reaksiya shiddatli bormaydigan qilib 5,8 ml benzoil xlorid 
quyiladi. Shundan so’ng kolba suv hammomida 50°C da (termometr hammomga 
o’rnatiladi) vodorod xlorid ajralib chiqishi tamoman tugaguncha qizdiriladi (odatda 
2-3 soat). Bunda eritma to’q jigar rang tusga kiradi. Aralashma sovitilgandan so’ng 
benzofenon bilan alyuminiy xlorid hosil qilgan kompleks birikmani parchalash 
uchun kolbaga ehtiyotlik bilan aralashtirib turib 73 ml muz bo’lakchalari bo’lgan 
suv va alyuminiyning asosli tuzini eritish uchun oz miqdorda (2-2,5 ml) 
konsentrlangan xlorid kislota quyiladi. So’ngra benzol suv bug’i bilan 20 min 
davomida haydaladi.