Naftion kislota (natriyli tuzi)

Atsetafenon sintezi
 
O
CH
3
CO
CH
3
CO
COCH
3
+ CH
3
COOH
+
AlCl
3
Reaktivlar: 40 ml suvsizlantirilgan benzol, 10 ml sirka angidrid, 32 g 
suvsizlantirilgan alyuminiy xlorid, xlorid kislota (10% li eritmasi), natriy 
gidroksid. 
Ish mo’rili shkafda bajariladi! 
Atsetafenon bug’i uhlatadigan xossaga ega. 
Aralashtirgich, tomizgich voronka va vodorod xloridni yutadigan asbob 
ulangan qaytarma sovitgich bilan jihozlangan 300 ml li, uch og’izli tubi yumaloq 
kolbada sintez olib boriladi (57-rasm).
57-rasm.
 
Atsetofenon olinadigan asbob: 1- suv hammom, 2-tubi yumaloq uch og’izli 
kolba, 3-termometr,4-tomizgich voronka, 5-kalsiy xlorli naylar, 6-aralashtirgich, 7-sovutkich, 8- 
voronka, 9-stakan. 
Sovutgich va tomizgich voronka kalsiy xloridli naychalar bilan berkitiladi. 
Kolbaga 40 ml benzol va 32 g kukun holidagi alyuminiy xlorid solinadi. 
Aralashtirgich ishga tushiriladi va kolbani sovuq suvda sovitib turib, unga 
tomizgich voronkadan tomchilatib 30 minut davomida 10 ml sirka angidrid 
quyiladi. Reaksiyani oxirigacha yetkazish uchun kolba 45 minut suv hammomida 
80-85
0
C da qizdiriladi. Sovitilgan reaksion aralashma stakandagi 80 g muzli suvga 
ag’dariladi. Agar alyuminiy asos tuzining cho’kmaga tushish ehtimoli bo’lsa, 
aralashmaga cho’kma erib ketguncha xlorid kislota qo’shiladi. Aralashma ajratgich 
voronkaga quyilib, 20 ml efir bilan aralashtiriladi va efir-benzol qavati ajratiladi; 
suvli qavat esa yana 15 ml efir bilan chayqatiladi. Yig’ilgan efirli ekstrakt ajratgich 

---

91 
voronkaga quyilib, suyiltirilgan natriy gidroksid eritmasi va suv bilan yuviladi, 
kalsiy xlorid bilan quritiladi.
Erituvchilarni (efir va benzol) suv hammomida haydab bo’lgach suv 
sovitgichi o’rniga havo sovitgichi o’rnatiladi va 199-203
0
C da qaynaydigan 
atsetofenon fraksiyasi yig’iladi. Atsetafenonning miqdori 8 g.
Atsetafenon (metilfenilketon) – rangsiz, ba’zan sarg’ish rangli moysimon 
suyuqlik yoki yirik, oson suyuqlanadigan, cheremuxa hidli kristall modda. Suvda 
kam eriydi, spirtda, efirda, xloroformda, benzolda yaxshi eriydi. Molekulyar 
massasi 120,14; suyuqlanish temperaturasi 20,5
0
C; qaynash temperaturasi 202,3
0
C 
(760 mm sim.ust.) yoki 88
0
C (12 mm sim.ust.). 
20
4
d
1,0281; 
20
D
n
1,5342.