Naftion kislota (natriyli tuzi)

 
p – Fenolsufokislota 
C
6
H
5
OH + HOSO
2
OH
p-C
6
H
4
(OH)SO
3
H + H
2
O
 
Reaktivlar: fenol 9,4 g, sulfat kislota (d – 1,84) 11 g, ohakli suv (kalsiy 
oksid gidrati) 6,5 g, soda eritmasi. 
Sig’imi 50 ml bo’lgan tubi yumaloq kolbaga 9,4 g fenol bilan 11 g 
konsentrlangan sulfat kislota (d – 1,84) aralashmasi solinib, fenol hidi 
yo’qolguncha suv hammomida 15 – 16 soat davomida qizdiriladi va 100 ml sovuq 
suv solinadi. Keyin eritma 50 
o
C gacha qizdiriladi va ortiqcha miqdordagi sulfat 
kislota 6,5 g ohakli suv bilan neytrallanadi, temperatura 55 – 60 
o
C da saqlanadi va 
gips qoldig’i oson ajratib olish uchun kuchsiz kislotali muhitda filtrlanadi. Gips 

---

98 
filtrlanadi va filtrate 10 % li soda eritmasi yordamida qayta ishlanadi, bunda 
feolsulfokislotaning kalsiyli tuzi natriyli tuziga aylantiriladi; soda eritmasi 
yordamida reaksiya kuchsiz ishqoriy muhitga o’tkaziladi va kalsiy karbonat 
cho’kmasi hosil qilinadi. Olingan cho’kma filtrlanadi, kristallanish boshlangunga 
qadar eritma bug’latiladi. Sekin sovutilganda tarkibida ikki molekula suv tutgan p 
– fenolsulfokislotaning natriyli tuzining yirik kristallari tushadi. 
Chiqish unumi 14,5 g. 
 

---

99 
II. AROMATIK AMINLAR BO`YICHA BAJARILADIGAN 
SINTEZLAR 
 
Aromatik aminlar bo`yicha bajariladigan sintеz (anilin nitrobеnzolni 
qaytarish a) qalay b) tеmir yordamida qaytarish, m-nitroanilin, o-aminofеnol 
sintеzi) 
 
m-Nitroanilin 
NH
2
+ 6NaOH + 3Na
2
S
2
O
3
NO
2
4
NO
2
+ 6Na
2
S + 7H
2
O
NO
2
4