Microsoft Word chingiz aytmatov birinchi muallim lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
17
– Shundog‘ desangiz-chi, cholim, - dedi Sayqal kampir yig‘lamsiragan ovoz bilan, – ot sendan 
aylansin... Ovqatingni issig‘ida icha qol, bolam... 
Jimlik cho‘kdi. Bir ozdan keyin Qartangboy xayol surib tezak cho‘g‘ni titkilab o‘tirib: 
– Qarab tursam, o‘zing es-hushli yigitsan. Bu go‘dak bolalarni o‘qitaman, deb o‘zingni ming 
azobga duchor qilyapsan. Shundan boshqa tuzukroq ish qurib qolganmi senga? O‘zingni buncha xor 
qilmasang, undan ko‘ra, birontasiga cho‘ponlikka yollansang ham, usting but, qorning to‘q bo‘lardi-ku, 
axir... 
– Ota, jigarchilik qilib menga yuragingiz achishib turibdi, bilaman. Agar shu yosh bolalar ham 
sizga o‘xshab, o‘qishning nima keragi bor, o‘qib nima bo‘lardik deb turishsa, unda Sovet 
hukumatining ishi yurishmay qoladi-ku. O‘zingiz Sovet hukumatining sadag‘asi ketay, umri uzoq 
bo‘lsin deyapsiz-ku! Shu vajdan bola o‘qitishni o‘zimga xorlik deb bilmayman. Qani endi, qo‘limdan 
kelsa, bolalarga ko‘proq bilim berolsam, armonim qolmas edi. Axir, Lenin ham aytgan-ku... 
– Ha, aytgancha...- deb Qartangboy Duyshenning gapini bo‘ldi-yu, bir oz jim turgach dedi: 
– Sen-ku, joningni jabborga berib yuribsan. Qani, ko‘z yoshing bilan Leninnn tiriltirib ololsang 
edi! Qani endi dunyoda shunaqa kuch topilsa edi! Y
O 
bo‘lmasa sen, boshqa odamlarda dard qolmagan, 
deb o‘ylayapsanmi? Axir, yurak-bag‘rimiz tutoqib ketyapti-ku! Noilojmiz-da! Dini boshqa bo‘lsa ham, 
siyosatga to‘g‘ri keladimi-yo‘qmi, unga atab kuniga besh vaqt duo o‘qib yuribman. Ba’zida, Duyshen 
bolam, qanchalik qayg‘urib ko‘z yoshi qilsak ham, bari bir, foydasi yo‘qligiga aqlim yetib turadi. Men 
keksa boshimga shunday deb qo‘ydim: Lenin xalq orasiga singib qoldi, Duyshen, endi qondan qonga, 
otadan bolaga o‘tib, abadiy barhayot bo‘lib qoladi... 
– Tilingizdan aylanay, otaxon, haq gapni aytdingiz. U o‘zi dunyodan o‘tdi-yu, lekin bizlar hayotni 
Lenin andazasi bilan o‘lchaymiz. 
Ularning gapini eshitib yotib, men anchadan keyin sekin-asta o‘zimga kelganday bo‘ldim. Avval 
hammasi tushday ko‘rindi, Duyshenning eson-omon qaytganiga anchagacha ko‘nglim ishonmay yotdi. 
Bir mahalda yuragim quvonchga to‘lib toshgandan nafasim bo‘g‘zimga sig‘may qolibdi, azbaroyi 
suyunganimdan o‘pkam to‘lib ko‘z yoshlarim duv-duv to‘kilib, yig‘lab yubordim! Bilmadim, dunyoda 
hech kim menchalik xursand bo‘lganmikin! Shu damda chol-kampirning kulbasi ham, bo‘ronday 
bo‘kirayotgan tun ham, ovulning bir burchagida Qartangboyning yolg‘iz otini tortqilab xomtalash 
qilayotgan bir gala bo‘rilar ham, hech nima ko‘rinmay qoldi! Qalb, idrok, butun vujudim nur singari 
bepoyon, benihoya ajoyib baxt daryosiga g‘arq bo‘lgandi. Yig‘im eshitilmasin deb boshimni ko‘rpaga 
burkab, og‘zimni qattiq yumib oldimu, lekin Duyshen: 
– Bu yig‘layotgan kim bo‘ldi? - deb so‘rab qoldi. 
– Ha, Oltinoy, boya qo‘rqib ketuvdi, shunga yig‘layapti, - dedi Sayqal buvi. 
– Oltinoy? Nima qilib yuribdi bu yerda? Duyshen o‘rnidan irg‘ib turdi, tepamga kelib tizzalab 
o‘tirdi-da, yelkamga qo‘lini tegizib: I-e, Oltinoy, nima bo‘ldi senga, nega yig‘layapsan? - deb so‘radi. 
Men bo‘lsam yig‘imni tiyolmay, yuzimni devorga o‘girib, battar ho‘ngrab yig‘lab yubordim. 
– Ha, oppoq qiz, nimadan qo‘rqding? Tentak qiz! Kap-katta bo‘lib-a... Qani... menga bir qara-chi! 
Duyshenning bo‘ynidan qattiq quchoqlab oldim, ko‘z yoshlarim bilan yuvilgan, olov bo‘lib yonib 
turgan yuzlarimni uning yelkasiga qo‘yganimcha o‘zimni tutolmay shirin-shirin yig‘layverdim! 
Suyunganimdan ichimdan qaltiroq turdi. 
– Voy, voy, yuragi tushib qolganmi deyman. Kampir, bunga bir dam solib qo‘ysang-chi, kel 
tezroq qimirlasang-chi, – deb Qartangboy ham namatdan turdi. 
Hammalari besaranjom bo‘lib qolishdi. 
Sayqal buvi allaqanday duolarni o‘qib, goh yuzimga suv purkab, goh yelkalarimni qoqib yuribdi-
yu, yana o‘zi menga qo‘shilishib yig‘laydi. O‘shanda yuragim quvonchga to‘lib-toshganidan o‘rnidan 
jilib qolganini bilishsa edi, buni ta’riflashga holim yo‘q edi, rostini aytganda, ojizlik ham qilardim. 
Tinchib, ko‘zim uyquga ketguncha, Duyshen qizib ketgan peshonamni sovuq qo‘li bilan silab 
yonimda o‘tirdi. 

---

Chingiz Aytmatov. Birinchi muallim (qissa)