Microsoft Word kimyoi saodat ziyouz com doc

FASL 
Ruhiy do‘zax bayonida 
Vavt uldurki, endi ruhoniy do‘zaxni sharh qilg‘umdur. Ruhoniy do‘zax deb ani 
ayturmizki, azob faqat ruhga bo‘lur tan o‘rtada bo‘lmas. Chunonchi, Haq taolo 
xabar berur: 
Narullohil muvqoda, allatiy tattoli’u alal af’ida. (Humaza, 6-7). 

---

Kimyoi saodat. Abu Homid G’azzoliy 
www.ziyouz.com кутубхонаси 
64
Oyatning tafsiri: Haq taolo yondirgan o‘tdirki, dillar ichida shu’la urib qulguvchidur. 
Bu o‘t Alloh afv etguncha azob berur. Va ul o‘tki badanni kuydirur, ani jismoniy 
atarlar. 
Bilg‘ilki ruhoniy do‘zax uch qismdur. Avvalgi qism - dunyo lazzatlarining firoqi 
(mahrumligi) o‘tidur. Ikkinchi qism d u n y o n i n g gunohdan iborat 
l a z z a t l a r i n i ng xijolatchiligi va rasvoligi o‘tidur. Uchinchi qism - Haq taoloning 
jamoli bo - kamoli tajalliysidan mahrumlik o‘tidur. 
Bu uch qism otash dilu jonni kuydirur, badan birla ishi bo‘lmas. Va lozimdurki, bu uch 
qism otashning sababini sharh qilsak, (gunohkor) bu o‘tlarni oxiratga o‘zlari bilan 
elturlar. Bas, bu o‘tlarning ma’nosini zohiriy olamdan bir misol bilan bayon qilg‘umdur. 
Ammo, avvalgi otash dunyo ne’matlari va lazzatlari o‘tidur, andog‘ki. oshiq 
ma’shuqi birla do‘zax ichida bo‘lsa, anga bihishtdur. Vaqtiki ma’shuqidan judo erur, 
behisht ham anga do‘zaxdur. 
Bayt: 
Jannat ersa maskanim sensiz erur do‘zax maiga, 
Do‘zax ulg‘ay jannatim vaslingdan o‘lsam benasib. 
Bas, bu dunyoning oshiqlari (dunyoni sevguchilar) bu dunyoda go‘yo behisht 
ichidadurlar. Va bular oxiratda do‘zaxiydurki, ma’shuqidan - (sevgan mol, dunyo, 
mansablaridan) ayrilib qolurlar. Ba’zi narsalar lazzat va rohat sababidur va ba’zisi ranj, 
uqubat sababidur. 
Masalan, bu dunyoda podshoh bo‘lg‘ayki, hamma ro‘yi zamin ( Y e r yuzi) 
xalqini itoatda tutg‘ay. Ul podshoh hamisha oftob tal’at va zebo qomat 
ma’shuqalari birla rango-rang saroylar ichra aysh-ishratlar qilg‘ay. Bas, bir 
tarafdan dushmani paydo bo‘lib bu podshohning tamomi mamlakati, xazina 
va ma’shuqalarini tasarruf qilib, bu podshohni sakbonlikg‘a (itboqarlikg‘a) 
qo‘ygay. Va a n i n g nazarida zani ( a y o l l a r i ) , xazinalari va kanizaklari birla 
dushmanlari aysh-ishrat qilg‘ay. Bas, bu odamning holi na kechgusidur 
Bularning barchasidan judolik uning dilu jonini kuydirur. Bir yo‘la o‘zini halok 
qilmoqqa xohish qilurki. bu azoblardan xalos bo‘lay deb, ammo bu ham 
muyassar bo‘lmas. Va bul bir otashning misolidur. 
Bas, kimki bu dunyoda hayoti farovonroqdur, noz-ne’matlari va rohat, 
lazzatlari ko‘proqdur, bulardan oxiratda ayrilganida azob-uqubati shu qadar 
ko‘proqdur. Bul vajxdan ranj va alam yetgan kishi ko‘z va quloqlarini bir narsaga 
nigoron va mashg‘ul qilsa, yoki uxlasa ul ranj, alami kamroq bo‘lur. Va agar musibat 
yetgan kishi uyqudan uyg‘onsa, musibati, alami avvalgidan ziyoda bo‘lur. Va agar 
g‘am, anduhi ko‘p odam o‘lsa, tamomi azoblaridan xalos bo‘lur. 
Gumon qilmag‘ilki, oxiratdagi o‘t bu olamdagi o‘tga o‘xshash bo‘lur deb. Balki 
do‘zax o‘tini olib, yetmish marta suvga cho‘kdirib, undan so‘ng bu olamga 
keltirgandurlar. 
Ikkinchi otash, qilg‘on gunohlariga sharmandalik va rasvolik o‘tidur. Bu otashning 
misoli uldurki, bir podshoh uzoq safarga chiqish oldidan bir hasadgo‘y, nomard 
yigitni o‘z o‘rniga noyib qilib, tamomi mamlakati va xazinalarini anga topshirgay va 
haramiga yo‘l bergay va hamma ishlarida unga ishongay. Bas, bu yigit noz-
nematlarga ega bo‘lmoq, birla botinida tog‘iy (tug‘yonkor, isyon kor) bo‘lib, isrof 
qo‘lini ochgay, podshoh haramiga xiyonat qilg‘ay. Zohiran podshohg‘a o‘zini 
diyonatli va sadoqatli qilib ko‘rsatg‘ay. Podshoh (hech qayoqqa ketmay) derazadan 

---

Kimyoi saodat. Abu Homid G’azzoliy