Reja Madaniyatshunoslik fani predmeti, uni o‘rganishning metodologik asoslari. Madaniyat tushunchasi, uning tarkibiy qismlari va vazifalari. Madaniyat va sivilizatsiya. Tayanch so‘z va iboralar

Subkultura deganda jamiyatdagi turli tabaqalar, guruhlarga xos madaniy jihatlar hisobga olinadi. 
Yoshlar orasida modaga berilgan xotinqizlar, ayrim musiqaga («pop», «rok») berilgan yoki 
alohida jargon bilan gaplashishni xush ko‘radigan subkulturalar haqida ham fikrlar mavjud. 
Shuningdek, qashshoqlar, kambag‘allar, o‘rta tabaqalar, yuqori tabaqalar, jamiyatdagi elita 
qatlamlari madaniyati degan tushunchalar ham ishlatiladi. Masalan, ayrim tadqiqotchilar 
kambag‘al tabaqalar madaniyati shaxsiy gigiyenadan tortib bilim darajasigacha bo‘lgan 
sohalarda past saviyada namoyon bo‘ladi, deb tushuntiradilar. Jamiyatni umumiy madaniyat 
asosida birlashtirishga intiluvchi ommaviy madaniyat mavjudligi haqida fikr bildiruvchilar ham 
bor. 
Shahar madaniyati, qishloq madaniyati, kasb madaniyati, ular o‘rtasidagi farqlar haqida 
ham gapiriladi. Bularning hammasi madaniyatning murakkab tarkibiy tizimdan iborat ekanligini 
ko‘rsatadi. 
Madaniyatshunoslik fanida shaxs kamoloti muhim masaladir. Shaxsning barkamol inson 
bo‘lib yetishishida tarixiy, ijtimoiymadaniy muhitning ta’siri katta. Inson ma’lum 
ijtimoiymadaniy muhitda dunyoga keladi, go‘daklik chog‘idayoq shaxs ijtimoiymadaniy muhitni 
tayyor holda topadi. Mavjud ijtimoiymadaniy muhit ta’sirida shaxs ijtimoiy shaxsga aylanadi. 
Shaxsning ijtimoiylashuvi madaniyijtimoiy muhit yaratgan va rioya qilinadigan qadriyatlarni, 
urfodatlarni, axloqodobni, moddiy va ma’naviy boyliklarni, g‘oyaviy andozalarni o‘zlashtirish, 
qabul qilish orqali sodir bo‘ladi, shaxs inson sifatida shakllanadi. Shu bilan birga, shaxsda 
o‘tkinchi ehtiyojlarni – yurist, iqtisodchi, injener, shifokor, pedagog, san’atkor bo‘lish, boy bo‘lish, 
amaldor bo‘lish, shonshuhrat qozonish, turli unvonlar olish va boshqa ehtiyojlarni qondirish kabi 
istaklar ham paydo bo‘ladi. Buning uchun ta’lim muassasalarida qunt bilan o‘qib, dunyo va 
jamiyat, ularning taraqqiyot qonunlari to‘g‘risidagi umumiy bilimlarni egallash, maxsus kasbiy 
fanlarni o‘rganish, izlanish, hayotiy tajriba orttirish, intellektual salohiyatga ega bo‘lish zarur 
bo‘ladi. 
Madaniyat 
kishining 
nafaqat 
ijtimoiylashuvini, 
shuningdek, 
jamiyat 
bilan 
integratsiyalashuvini ta’minlaydi. Madaniyat insonga barkamollikka erishishga, ijodiy kuchlarini 
namoyon etishga ko‘maklashadi. Shaxsning madaniy darajasini baholashda uning aqli, tafakkuri, ongi, 
axloqi, xulqatvori ham muhim o‘rin tutadi. Madaniyat insonning yashirin, betakror individual 
xususiyatlari, qobiliyatlarini ro‘yobga chiqarish, o‘stirish va rivojlantirishga yordam beradi. 
Shaxsni barkamol qilib yetishtirishda jamiyat madaniyatining bir qator tizimlari alohida 
ahamiyatga ega. Masalan: 

---

Siyosiy madaniyat – kishilarning siyosiy ongi, manfaatlari, maqsadlarini ifodalovchi 
siyosiyhuquqiy g‘oyalar majmuyidir. Siyosiy madaniyat jamiyatning turli ijtimoiy tabaqalari 
manfaatlari bilan bog‘liq holda vujudga keladi va siyosiy faoliyatda namoyon bo‘ladi. Har bir 
ijtimoiy tabaqa o‘zining siyosiy manfaatlaridan kelib chiqib g‘oyalar, dasturlar ishlab chiqadi, 
siyosiy tashkilotlar tuzadi va siyosiy hokimiyat uchun turli usullar, vositalar bilan amaliy harakat 
qiladi. 
Siyosiy madaniyat huquqiy madaniyat bilan bog‘liq. Huquqiy madaniyat qonunlarni bilish, 
ularga amal qilish, huquqiy ong, huquqiy saviya, huquqiy munosabatlar, huquqiy faollik 
madaniyati demakdir. 
Iqtisodiy madaniyat deganda iqtisodiy bilim, iqtisodiy ong, iqtisodiy faoliyat, 
iqtisodiyijtimoiy munosabatlar tushuniladi. Shaxs iqtisodiy madaniyati jamiyat iqtisodiy 
madaniyatining tarkibiy qismidir. Shaxs iqtisodiy madaniyatining kamol topishi uchun iqtisodiy 
qadriyatlarni, iqtisodiy bilimlarni puxta egallashi lozim, shundagina u erkin iqtisodiy faoliyat 
yurita oladi. 
Axloqiy madaniyat tarkibiga axloqiy ong, axloqiy munosabat va axloqiy faoliyat kiradi. 
Jamiyat axloqiy madaniyati axloqiy qadriyatlar tizimini ifodalasa, shaxs axloqiy madaniyatida 
axloqiy qadriyatlarning individuallikda qanday darajada aks etishi ifodalanadi. 
Barkamol insonni tarbiyalashda ekologik madaniyat, estetik madaniyat, din, fan va 
boshqalar ham muhim ahamiyatga ega.