Iqtisodiy bilim asoslari 9 E. Sariqov, B. Haydarov Toshkent — 2014 «O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»

DAVLATNING IQTISODIY VAZIFALARI
Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib, davlat o‘z zimmasiga quyidagi iqtisodiy vazifalarni 
oladi:
1. Jamiyatning huquqiy va ijtimoiy asosini saqlab turish. Davlat insonlarning 
jamiyatda yashashi, faoliyat ko‘rsatishiga oid va ular o‘rtasidagi munosabatlarni 
belgilovchi qonun va huquqiy me’yorlarni o‘rnatadi, qonun oldida barchaning 
tengligini kafolatlaydi va ularning bajarilishini nazorat qiladi.
Ijtimoiy ne’matlar
 — bozor taqdim eta olmaydigan, davlat tomonidan 
ishlab chiqariladigan va mamlakat aholisi tomonidan birgalikda iste’mol 
qilinadigan tovar va xizmatlar.
Tovarning birgalikda iste’mol qilinish xususiyati
— tovar va xizmatlarning 
ko‘plab odamlar tomonidan bir vaqtning o‘zida iste’mol qilinishi.
Tovarning iste’molini cheklab bo‘lmaslik xususiyati
— haqi to‘lanmagan 
taqdirda odamlarni bu tovar va xizmatlarni iste’mol qilishdan cheklab qo‘ya 
olmaslik.

---

53
53
52
Davlatning iqtisodiyotda tutgan o‘rni haqida turli xil bir-biriga zid fikrlar 
mavjud. Birinchi tomonning fikricha, davlatning roli keskin qisqartirilishi kerak, 
chunki davlatning iqtisodiyotga keragidan ortiq aralashuvi iqtisodiy erkinlikni 
cheklab qo‘yishi mumkin. Ikkinchi tomon, davlatning rolini oshirish tarafdori. 
Chunki shunday muammolar borki, bozor ularni davlatning ishtirokisiz hal qila 
olmaydi.
Bilasizmi?
2. Raqobatni qo‘llab-quvvatlash. Davlat monopoliyaga qarshi kurashadi, raqobatni 
himoya qiladi va rag‘batlantirib turadi.
3. Ijtimoiy ne’matlar — tovar va xizmatlar bilan ta’minlash. Davlat bozor taqdim eta 
olmaydigan, lekin jamiyat uchun zarur bo‘lgan atrof-muhitni muhofaza qilish, mudofaa, 
sog‘liqni saqlash, ta’lim kabi sohalarda tovar va xizmatlarni ishlab chiqaradi va aholiga 
taqdim etadi.