Misol:
mashinada terilgan paxtani iflosligini aniqlash.
3-jadval
TAHLIL NATIJALARI 1-sanoat navi, S-6524.
Ko’rsatkichlar
1 - namuna
2 - namuna
gr
%
Gr
%
Boshlang’ich namuna og'irligi
300
100
300
100
Mayda iflosliklar
4,5
-
4,8
-
Yirik iflosliklar
8,25
-
8,45
-
14
Jami iflosliklar
12,8
4,2
13,2
4,4
З
=
3
.
4
2
6
,
8
2
4
,
4
2
.
4
Misol -2:
Termiz-31 navining tarkibidagi iflos aralashmalarni aniqlash.
4-jadval
TAHLIL NATIJALARI I-sanoat navi, Termiz-31.
Ko’rsatkichlar
1 -namuna
2-namuna
gr
%
Gr
%
Boshlang’ich namuna og'irligi
300
100
300
100
Mayda iflosliklar
3,55
-
3,7
-
Yirik iflosliklar
7,35
-
6,95
-
Jami iflosliklar
10,90
3,63
10,95
3,55
%
13
,
4
15
,
1
59
,
3
15
,
1
2
55
,
3
63
,
3
урт
З
TOPShIRIQLAR:
1. Har bir talaba mavzuga oid tushuntirish matnini o’qib chiqib, o’rganib va daftarga
asosiy ma’lumotlarni yozib oladi.
2. Laboratoriyada mavjud bo’lgan qo’lda va mashinada terilgan chigitli paxtani
iflosligini aniqlang?
O`zlashtirish uchun savollar.
1.
Chigitli paxtada mineral ifloslikar necha foizdan oshmasligi kerak?
2.
Chigitli paxtada organik ifloslikar necha foizdan oshmasligi kerak?
3.
G'aramdagi chigitli paxtaning organik va mineral iflosliklar bilan ifloslanishi necha
foizga ruxsat etiladi?
4.
Qayta ishlashga yuborilayotgan chigitli paxtaning organik va mineral iflosliklar
bilan ifloslanishi necha foizga ruxsat etiladi?
15
5-mavzu.
Chigitli paxtani navlarga ajratish, etalonlar bilan tanishish va qo’lda
terilgan chigitli paxtaning navini aniqlash (2-soat)
Darsning maqsadi:
talabalarga har bir navning namligi, ifloslik darajasi va
ta’rifini bilishi kerak. Hozirgi vaqtda chigitli paxtaga ishlatiladigan standart bo’yicha
chigitli paxta ukparlanishi, zichligi, bo’lakchalarning nisbiy kattaligi aniqlanadi.
1.
Mashg’ulotni uyushtirish. Chanoq bo’lakchalarining tashqi ko’rinishiga qarab
chigitli paxtani navlarga ajratish.
2.
Mashg’ulot o’tish joyi. Shu mavzudagi dars mashg’ulot xonasida o’tkaziladi.
3.
Chigitli paxta mashg’ulot o’tkazishga manba bo’lib xizmat qiladi.
4.
Mashg’ulot uchun kerakli narsalar va ko’rgazmali qurolari: namlik va ifloslik
jadvallari, texnik tarozi va toshlari, chigitli paxta andozalari. Qo’lda terilgan
chigitli paxtaning davlat standarti.
5.
Talabaning mustaqil ish o’tkazish chegarasi. Talabalar Davlat standarti bilan
hamda har bir g’o’za navining tashqi ko’rinishi, g’o’zaning o’rta tolali navi
bo’yicha mustaqil tanishadilar.
6.
Talabalar to’la hisobot tuzadilar va joriy baholanadilar.
7.
Tavsiya qilinadigan adabiyotlar.
8.
O’zbekiston Davlat standarti O’zRST 615-94 Paxta Texnik shartlar.
Standart bo’yicha chigitli paxtani tashqi ko’rinishi belgilari, etilish darajasi,
egiluvchanligi va zichligiga qarab 5 ta navga bo’linadi: I-sanoat navi; II-sanoat navi;
III-sanoat navi; IV-sanoat navi va V-sanoat navi.
Har bir navning namligi, ifloslik darajasi va ta’rifini albatta bilishi kerak.
Hozirgi vaqtda chigitli paxtaga ishlatiladigan standart bo’yicha chigitli paxta
ukparlanishi, zichligi, bo’lakchalarning nisbiy kattaligi aniqlanadi.
Chigitli paxta navi namunadagi har bir bo’lakchalarning navlar bo’yicha
miqdor (og’irlik) foyizini aniqlash bo’yicha topiladi.
Standartda ko’rsatilgan belgilari bo’yicha namuna gruppalarini tashkil qiluvchi
ayrim bo’lakchalarni navlarga ajratish maqsadida chigitli paxtadan tahlil qilish uchun
500 gr dan 3 ta namuna olinadi.
Navlar bo’yicha namuna olib uni tekshirib ko’rib bo’lingandan keyin har bir
bo’lakcha “tipik” va “notipik” guruhlarga ajratib tortiladi. Notipik guruhlarga chigit,
chirigan paxta bo’laklari va hokazolar kiradi. Hamma olingan og’irliklar jamlanadi.
Har bir nav bo’lakchalari guruhlarining foyiz hisobidagi miqdori guruhlarning
yig’indi og’irligiga qo’shiladi, lekin namunani boshlang’ich og’irligiga qo’shilmaydi.
Navni aniqlashda asosiy qilib og’irligi eng katta bo’lgan bo’lakchalar guruhi
olinadi. Bu guruhlarning foyiz miqdoriga navga ega bo’lgan guruhlarning foyizi
arifmetik tarzda qo’shiladi. Yuzaga kelgan sonlar summasi ilovada ko’rsatilgan
16
ruxsat berilgan sonlar bilan solishtiriladi.
5-jadval
Dostları ilə paylaş: |