Pedagogik texnologiyalarning shakllanishi va uning umumiy tuzilmasi

3. Pedagogik texnologiyaning umumiy tuzilmasi
Pedagogik texnologiya, oz tamoyillariga, binoan, tegishli tabiiy qobiliyatga va zaruriy oqituvchilik ish tajribasiga ega bolgan etuk pedagoglar tomonidan loyihalanadi. Pedagogik texnologiyaning tamoyillari, qayta takrorlanadigan orgatuvchi sikl sifatida royobga chiqariladigan oquv jarayonini yaratishga imkon beradilar.
Qayta takrorlanadigan oqitish shakli sifatida, qollaniladigan pedagogik texnologiyaning umumiy tarkibi (tuzilmasi) 1.5-rasmda tasvir etilgan. Pedagogik texnologiya quyidagi asosiy elementlardan iborat:
Ota aniqlashtirilgan oquv maqsadlarini ishlab chiqish. Ularni olchash va baholash mezonlarini ornatish;
Oquv maqsadlariga erishishga yonaltirilgan, oquv jarayonini ishlab chiqish va aniq tasvirlash;
Butun oquv jarayonini, oqitish natijalariga kafolatli erishishga qaratish;
Pedagogik texnologiyalarni yaratish amaliyoti shuni korsatadiki, ota aniqlashtirilgan oquv maqsadlarini ishlab chiqish uchun, amerikalik pedagog-olim B.Blum taksonomiyasidan foydalanish maqsadga muvofiq boladi. Olchov mezonlarini ornatish va ularni baholash ishlab chiqilgan diagnostik testlar yordamida bajariladi.
Bunda, har bir oquv materialining minimal ozlashtirilish darajasini belgilash muhit ahamiyatga ega. Butun oquv jarayoni, unga qaratilgan taqdirdagina, oquv maqsadlariga erishish mumkin boladi.
Oquv jarayonini oquv maqsadlariga erishishga yonaltirish, oquv rejasini ishlab chiqishdan boshlanadi. Birinchi navbatda oquv rejadagi har bir fanning, mutaxassis tayyorlashdagi orni va va ahamiyatini aniq ornatish zarur. Bu esa, Davlat talim standartlari va mutaxassis faoliyatining chuqur tahlili asosida bajariladi. Oquv fanining mutaxassis tayyorlashdagi roliga kora, mashgulotlar turlari maruzaviy, amaliy (seminar), laboratoriya, mustaqil ishlar orasidagi munosabatlar ornatiladi.
Yonalish fanlari uchun amaliy va laboratoriya mashgulotlariga ajratilgan oquv soatlari maruzaviy soatlardan kop bolishi kerak, chunki bu erda olingan bilimlarni qollash, tahlil etish,
SHu bilan bir qatorda Oliy maktab oquv jarayonining tashkil etish samaradorligiga, auditoriya soatlari va mustaqil ish uchun ajratilgan soatlar orastdagi nisbatlarni maqbullashtirish tasir korsatadi.
Talim kursi oshishi bilan mustaqil ishlash malakalari va zaruriyati oshib boradi. Zero, talim kursi oshishi bilan, malakalarni shakllantirish mutaxassis kasbiy faoliyati bilan bogliq bolgan ishlarni bajarish talablari oshib boradi.
O'quv jarayonining tashkil etish samaradorligiga tasir etuvchi, keyingi omil, o'quv grafigini maqbullashtirish hisoblanadi. O'qitish jarayonining samaradorligi nuqtai nazardan, bir haftaga ajratilgan auditoriya soatlarning eng kam miqdori tort soatni tashkil etishi kerak. Haftalik auditoriya soatlari bundan kam bolgan fanlar uchun oquv jarayonini blokli tashkil etish tavsiya etiladi. O'quv maqsadlariga erishishda, oquv jarayonining muhim tarkibiy elementi sifatida, oqitish jarayonini samarali tashkil etishga alohida orin ajratiladi. SHaxsga yonaltirilgan oqitish texnologiyalari samarali hisoblanadi. O'qitishning ushbu texnologiyalari, talabaning tabiiy qobiliyati darajasida fanlarni o'zlashtirish uchun sharoit yaratadilar, shaxs rivojiga imkoniyat tugdiradilar. sintez, baholash darajasida bolishi muhimdir. YAni, mutaxassis faoliyati uchun zarur bolgan malakalarga ega bo'lishi lozim. Boshqa turdagi o'quv fanlari uchun mashgulotlar turlari orasidagi munosabat o'zgacha nisbatlarda rejalashtiriladi.

Pedagogik texnologiyaning farqli xussiyatlari va afzalliklari quyidagilardan iborat:

-o'quv jarayonning qayta takrorlanish imkoniyati;
-uzluksiz teskari aloqani taminlash, oquv jarayoniga tuzatishlar kiritish orgatuvchi sikllarning mavjudligi;
-o'qitish natijalarini rejalashtirish va unga erishishni kafolatlaydi.