Pedagogika fakulteti ona tili va bolalar adabiyoti

Uyushmagan sifatlovchilar

Ba’zan bir qancha sifatlovchilar bir predmetni aniqlab kelsa ham, uyushgan sinalmaydi. Masalan: Bog’da katta bir tup yong’oq va har xil meva daraxtlari bor edi. (P.T.)

Bu misolda katta va bir tup so’zlari yong’oq so’ziga nisbatan aniqlovchidir. Lekin ular uyushgan emas. Chunki katta aniqlovchisi yong’oqning hajmini, bir tup esa miqdorini aniqlab kelayotir.

Uyushgan sifatlovchilar uyushgan sifatlovchilardan sanash intonatsiyasining yo’qligi bilan ham farqlanadi.

Masalan: Kichkina qora uyga yig’ilgan etti-sakkiz kelin uyning chetida qator-qator o’tirar edilar. (B.Kerb.)

Soy tomondan yoqimli mayin shaboda esa boshladi.

Yuqoridagi misolda kichkina so’zi hajmni, qora so’zi esa rang-tusni bi’ldirib uyushmagan sifatlovchi hosil qilgan. Keyingi misolda yoqimli so’zi bilan mayin sifatlovchi har xil belgini bildirgani uchun uyushmagan sifatlovchi hisoblanadi.