“pedagogs” international research journal issn: 2181-4027 sjif

---

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 


Volume-23, Issue-1, December - 2022
 
7 
SINTEZ GAZI ASOSIDA UGLEVODORODLAR OLISH JARAYONINI 
OʻRGANISH VA FISHER-TROPISH SINTEZ REAKSIYASI. 
SMOLALI HOM ASHYOLARNI QAYTA ISHLASH KIMYOVIY 
REAGENTLARINI ISHLAB CHIQARISH 
Ziyodullaev Asror Ilhom oʻgʻli 
Xudayarov Xumoyun Asliddin oʻgʻli 
Xudoyberdiyev Ilhom Anvar oʻgʻli 
Qarshi Muhandislik-Iqtisodiyot Instituti,
Neft va gazni qayta ishlash kafedrasi magistranti 
Bozorov O.N. 
Iqtisodiyot va pedagogika universiteti rektori t.f.n,dotsent
 
Annotatsiya: Ushbu maqolada sintez gazi asosida uglevodorod olish Fisher-
tropish sintez reaksiyasi kimyoviy reagentlat kayalizator orqalisintez gazidan 
uglevodorod ishlab chiqarish haqida ma'lumot berildi. 
Kalit so‘zlar: katalizator, sintez, tijorat reaktori, Anderson-Schultz-Flory 
taqsimoti, parafinlar, olefinlar, spirtlar. 
Birinchi marta CO va H
2
aralashmasidan uglevodorodlar sintezi 20-asr boshida 
amalga oshirildi: metan Sabatier va Sanderens tomonidan, etilen esa E. I. Orlov 
tomonidan sintez qilindi. 1913 yilda BASF kompaniyasi alkalizatsiyalangan Co-Os 
katalizatorlari orqali sintez gazidan uglevodorodlar va spirtlar aralashmalarini ishlab 
chiqarish uchun patent oldi (keyinchalik bu yo'nalish metanol sintezi jarayonini 
yaratishga olib keldi). 1923 yilda nemis kimyogarlari F. Fisher va G. Tropsh, 
Ruhrchemie kompaniyasining xodimlari Fe katalizatorlari ustidan sintez gazidan, 1926 
yilda esa uglevodorodlardan kislorod o'z ichiga olgan mahsulotlarni ishlab chiqarish 
haqida ma'lumot berishdi. Birinchi tijorat reaktori 1935 yilda Germaniyada Co-Th 
cho'kma katalizatoridan foydalangan holda ishga tushirilgan. 1930-40-yillarda Fisher-
Tropsh texnologiyasi asosida 40-55 oktanli sintetik benzin (kohazin-I yoki sintetik), 
sintetik yuqori sifatli dizel fraktsiyasi (kohazin-II) ishlab chiqarildi. 
Jarayonning ilmiy asoslari 
FT sintezini uglerod oksidining qaytaruvchi oligomerizatsiyasi deb hisoblash 
mumkin: 
nCO + (2n + 1) H 2 → C n H 2n + 2 + nN 2 O 
nCO + 2nH 2 → C n H 2n + nH 2 O 
Issiqlik effekti sezilarli, 165 kJ / mol CO. 
Qabul qilish jarayoni 
Fisher-Tropsh jarayoni quyidagi kimyoviy tenglama bilan tavsiflanadi 

---