Planetalar haqida ma’lumot yer planyetasi. Yer gruppasidagi planetalar va yo’ldoshlari Reja

Merkuriy.
Quyosh sistyemasida 9 ta sayyora ichida quyoshga eng yaqini Myerkuriy bo’lib, arablar uni UTORUD dyeb nomlashgan.
Quyoshdan uzoqligi 58 mln km diamyetri 48 80 km tortilishi kuchi yernikidan 2,6 marta kam og’irligi 80 kg bo’lgan odam Myerkuriyda atigi 30 kg chiqadi.
Myerkuriy o’z ortibasi bo’ylab syekundiga 48 km.syek tyezlik bilan harakat qiladi. Quyosh atrofini 88 yer sutkasida aylanib chiqadi. Myerkuriyda atmosfyera dyeyarli yo’q.
Myerkuriy sirtining kunduzgi harorati +345 S gacha ko’tariladi, kyechasi – 180 S gacha pasayadi.
Oy sirti kabi Myerkuriy sirti ham kratyerlar bilan qoplangan.
Myerkuriy sirt zichligi oynikidan ya’ni 3, 3,3 g.syek.kub. O’rtacha zichligi 5,44 g.syek.kub. Markazida tyemir yadrosi mavjud. Diamyetri =3600 km bo’lgan tyemir yadro Myerkuriy massasining 80% ini tashkil etadi.


Venera. (ZUXRA)
Quyoshdan uzoqligi 108 mln km Vyenyera 35 km.soat tyezlik bilan harakatlanib, 225 kunda Quyosh atrofini 1 marta to’la aylanib chiqadi
Rus olimi LOMONOSOV Vyenyeraning qalin atmosfyera bilan qoplanganligini aniqladi.
Vyenyeraning kattaligi salkam yernikicha bo’lib, d=12100 km Vyenyeraning o’z o’qi atrofida aylanishi, hamma planyetalarning o’z o’qi atrofida aylanishlari va o’zining quyosh atrofida aylanishi yo’nalishiga tyeskari ekanligini ko’rsatadi. Ma’lum bo’lishicha planyetaning aylanish o’qi uning orbita tyekisligiga tik joylashib unda yerdagidyek yil fasllari kuzatilmaydi.
Atmosfyerasi 97% karbonat angidrid kislorod 1,5% suv bug’lari 1% ni tashkil qiladi.
Vyenyera atmosfyerasida ham yerdagi kabi ionsfyera qatlami borligi aniqlangan.

1991. 
      Yil XAI Vosh Assamblyeyasi vyenyeraning 116 ta ryelyefini elyemyentiga jahonda tanilgan ayollarning nomini byerdi.
      

Bu ro’yxatda Nodirabyegim nomi ham bor edi. Vyenyeraning tabiiy yo’ldoshlari topilmagan.


Mars.
Marsning quyoshdan o’rtacha uzoqligi 228 tln km.
Mars diamyetri 6775 km
M_m=6.44*10²³ ru R=3.94 g/sm.kub. D=3,72 m/c/kvad.
Mars sutkasi yernikidan kam farq q24 soat 39 minut. Marsning bir yili yernikidan ortiq 687 yer sutkasiga tyeng.
Mars atmosfyerasi siyrak atmosfyerasi6 95% karbonat angidrid, 2,5% azot, 1,5-2% argon va juda kam kislorod va suv bug’idan tashkil topgan.
Marsning 2 ta fobos va Dyeymos tabiiy yo’ldoshlari aniqlangan.

Sayyora nomi	Quyoshdan uzoqligi	Dia myetri	Aylanish davri	O’z o’qi atrofida aylanish davri	Yo’ldosh- larning soni
Myerkuriy	58 mln km	4880 km	88 kun	176 kun	0
Vyenyera	108 mln km	121 00 km	225 kun	243 kun	0
Yer	150 mln km	12800 km	365 kun	24 soat	1
Mars	228 mln km	6775 km	687 kun	24,5 soat	16