Erkin radikallar initsiator deb ataladigan moddalar (peroksidlar, azobirikmalar), issiqlik, yorug’lik hamda katalizatorlar ishtirokida hosil bo’ladi. Erkin radikallar o’zida toq elektronli zarracha bo’lib, ular juda beqaror, kimyoviy faoldir. Ulat tezda monometr, masalan, etilen molekulasi bilan reaksiyaga kirishadi. Natijada etilendan toq elektronga ega bo’lgan yangi radikal hosil bo’ladi va shu tariqa polimer zanjiri o’sa borib makromolekulaga aylanadi:
Erkin radikallar initsiator deb ataladigan moddalar (peroksidlar, azobirikmalar), issiqlik, yorug’lik hamda katalizatorlar ishtirokida hosil bo’ladi. Erkin radikallar o’zida toq elektronli zarracha bo’lib, ular juda beqaror, kimyoviy faoldir. Ulat tezda monometr, masalan, etilen molekulasi bilan reaksiyaga kirishadi. Natijada etilendan toq elektronga ega bo’lgan yangi radikal hosil bo’ladi va shu tariqa polimer zanjiri o’sa borib makromolekulaga aylanadi:
Ionli polimerlanishda faol markaz ion hosil bo’lish bilan boshlanadi va katalizator ishtirokida sodir bo’ladi. Shu sababli ionli polemerlanishni katalitik polimerlanish deb ham ataladi. Bu jarayonda uchrayotgan zanjir uchida kation yoki anion hosil bo’ladi. Ular o’zining musbat yoki manfiy zaryadlarini zanjir bo’ylab uzatishi orqali molekulaning o’sishiga imkoniyat yaratadi. Katalitik polimerlash zanjir uchida katalizatorning qanday ion hosil qilishiga qarab kationli va anionli bo’ladi.
Kationli polimerlanish kuchli kislotalar yoki Lyuis kislotalari (BF3, AlCl3, TiCl4, SnCl4) ishtirokida boradi. Bunday polimerlanishni izobutilen misolida quyidagicha yozish mumkin.
Hosil bo’lgan makrokationga BF3OH anionini birikishi yoki makromolekuladan protonning (N+) ajralishi natijasida zanjir uzulishi sodir bo’ladi.
Hosil bo’lgan makrokationga BF3OH anionini birikishi yoki makromolekuladan protonning (N+) ajralishi natijasida zanjir uzulishi sodir bo’ladi.
Sopolimerlanish. Ikki yoki undan ortiq monometrlarning birgalikda polimerlanish reaksiyasi sopolimerlanish raksiyasi deb, hosil bo’lgan polimerga esa sopolimer deb ataladi. Bunday reaksiyalar natijasida o’ziga xos yangi sifatli polimerlarni sintez qilish mumkin. Ajoyib xossalarga ega butadiyen-stirol, butadiyen –nitril kauchuklar va sintetik tolalar olishda sopolimerlanish reaksiyasidan foydalaniladi.
