Pr ak t yczna fiz joter apia

www.praktycznafizjoterapia.pl

PR AK T YCZNA FIZ JOTER APIA 

&

 REHABILITAC JA

14

TEMAT NUMERU

FED

 

jest nieinwazyjną me-

todą powstałą w wyni-

ku długoletnich badań, 

a jej skuteczność została potwierdzona 

poprawą kąta skrzywienia w wielu przy-

padkach. W Centrum Terapii Skolioz i Wad 

Postawy (CTSiWP) „Wyspa” w Gdańsku me-

toda FED jest stosowana od 1,5 roku. 

CEL PRACY

Celem pracy była ocena skuteczności te-

rapii skolioz idiopatycznych w CTSiWP „Wy-

spa” w Gdańsku.

MATERIAŁ I METODY

Grupę badawczą stanowiło 20 osób 

(17 dziewcząt i 3 chłopców) w wieku od 

8 do 17 lat z rozpoznaną w badaniu lekar-

skim na podstawie zdjęcia rentgenowskie-

go skoliozą. Średnia wieku wynosiła 13 lat. 

Kąt Cobba łuku pierwotnego wynosił śred-

nio 28° stopni, a średni kąt rotacji wg Raimon-

diego w łuku pierwotnym – 15°. 

Wszystkie osoby poddane były terapii pro-

wadzonej w Centrum Terapii Skolioz i Wad Po-

stawy „Wyspa” w Gdańsku przez rok. Średnia 

uczęszczania na terapię wynosiła 63 zabiegi. 

Pacjenci poza uczęszczaniem na terapię 

mieli polecone wykonywanie ćwiczeń za-

danych przez fizjoterapeutę w domu 5 razy 

w tygodniu. Ocenie poddano radiogramy 

wykonane przed terapią i po roku lecze-

nia. Radiogramy były wykonane w projek-

cji przednio-tylnej (anterior-posterior – AP) 

na stojąco. Oceniany był kąt Cobba oraz kąt 

rotacji wg Raimondiego.

Program fizjoterapeutyczny obejmował 

przygotowanie fizykalne (lampa sollux –10 

minut, elektrostymulacja – 10 minut), terapię 

w urządzeniu FED (25 minut), kinezyterapię 

analityczną, stymulację układu propriocep-

tywnego za pomocą biofeedbacku na urzą-

CENTRUM TERAPII SKOLIOZ I WAD POSTAWY „WYSPA” W GDAŃSKU

LECZENIE SKOLIOZ 

IDIOPATYCZNYCH 

Leczenie skolioz idiopatycznych stanowi duże  

wyzwanie dla lekarza, fizjoterapeuty oraz innych 

członków zespołu leczącego. Istnieje wiele terapii 

leczących skoliozy, które łączy jeden cel: zatrzymać 

progresję skrzywienia i – jeśli to możliwe – w jak 

największym stopniu je skorygować. Jedną z nich  

jest metoda FED, która opiera się na trójwymiarowej 

korekcji kręgosłupa z jednoczesnym jego wydłużeniem. 

Rys. 2. Charakterystyka pacjentów ze względu na wielkość kąta skrzywienia

Rys. 1. Charakterystyka pacjentów ze względu na typ skoliozy

4 (20%)°>

Kin

g-

M

oe I

Kin

g-

M

oe I

I

Kin

g-

M

oe I

II

Kin

g-

M

oe I

V

Kin

g-

M

oe V

8 (40%)

1 (5%) 

5 (25%)

2 (10%)

40%

30%

20%

10%

0%

9 (45%)

4 (20%)

4 (20%)

3 (15%)

<2

0° k

ąt

a C

ob

ba

20

–2

9° k

ąt

a C

ob

ba

30

–3

9° k

ąt

a C

ob

ba

40

–3

9° k

ąt

a C

ob

ba

 i w

ięc

ej

50%

40%

30%

15%

0%

www.praktycznafizjoterapia.pl

15

styczeń 2014

TEMAT NUMERU

Zdj. 1A–B. Przygotowanie fizykalne pacjenta. A. Lampa sollux. B. Elektrostymulacja mięśni

Zdj. 2. Pacjentka w trakcie terapii w urządzeniu FED

Zdj. 3A–B. Zastosowanie ćwiczeń oddechowych 

R

E

K

L

A

M

A

Najwyższej jakości oliwa z oliwek 

   nasycona ozonem w odpowiednim 

   stężeniu.

produkt naturalny o działaniu 

   antygrzybiczym i antybakteryjnym

przyspiesza procesy odnowy skóry

likwiduje świąd, suchość 

   i łuszczenie się skóry

wygładza, ujędrnia, nawilżą

odbudowuje naturalny płaszcz 

   lipidowy skóry

zmniejsza nierówności skóry 

   oraz widoczność cellulitu

polecany do pielęgnacji 

   przeciwodleżynowej 

   i przeciwodparzeniowej

Ozon od lat stosowany jest w medycynie 

m.in. ze względu na właściwości 

antyseptyczne. Właściwości ozonu 

wykorzystuje się w leczeniu rozmaitych 

schorzeń skóry, zwłaszcza zakażonych ran, 

odleżyn, oparzeń termicznych 

i po radioterapii, owrzodzeń, stanów 

zapalnych, zespołu „stopy cukrzycowej”.

Dostępny w aptekach

www.ozonium.pl

A

B

B

A

www.praktycznafizjoterapia.pl

PR AK T YCZNA FIZ JOTER APIA 

&

 REHABILITAC JA

16

TEMAT NUMERU

dzeniu Delos Postural System (20 minut; 

zdj. 1A–B–5A–C). Połowa badanych osób 

(10 dziewcząt i 1 chłopiec) była dodatko-

wo zaopatrzona w gorsety ortopedycz-

ne typu Cheneau.

WYNIKI

Po wykonaniu kolejnych zdjęć rentge-

nowskich ich analiza wykazała, że śred-

ni kąt Cobba (łuku pierwotnego) u bada-

nych osób zmniejszył się po terapii z 28° 

do 24° (tab. 1), a średni kąt rotacji wg Rai- 

mondiego – z 16° do 14° stopni (tab. 2). 

Znamienną poprawę zarówno wielkości 

kąta skrzywienia, jak i rotacji kręgu szczy-

towego zaobserwowano u pacjentów z IV 

typem skrzywienia wg klasyfikacji King-

-Moe.

U 70% pacjentów uzyskano wyniki nie-

przekraczające 5° zwiększenia lub zmniej-

szenia kąta Cobba (w łuku pierwotnym), 

a 30% badanych uzyskało poprawę ką-

ta Cobba (w łuku pierwotnym) o więcej 

niż 5°. U żadnego dziecka nie zaobserwo-

wano progresji.

U 4 pacjentów z grupy osób niezaopa-

trzonych w gorsety ortopedyczne typu 

Cheneau zaobserwowano regresję skrzy-

wienia, natomiast w grupie pacjentów do-

datkowo korzystających z zaopatrzenia 

ortopedycznego regresja nastąpiła tyl-

ko u 2 osób. Niemniej jednak istotny jest 

fakt, iż średni kąt skrzywienia w grupie pa-

cjentów z gorsetami był większy o 15° od 

średniego kąta skrzywienia w drugiej gru-

pie (pacjenci bez gorsetów), a średni kąt 

rotacji był większy tylko o 5°. Średni wiek 

pacjentów bez gorsetu był natomiast 

większy o jeden rok od średniego wie-

ku pacjentów zaopatrzonych w gorset.

Najliczniejszą grupę stanowili pacjenci 

uczęszczający na terapię 1 lub 2 razy w ty-

godniu. Wśród nich 5 pacjentów uzyskało 

znaczną poprawę kąta skrzywienia i stano-

wili oni największą grupę pacjentów, którzy 

uzyskali regresję, a u 6 pacjentów skolioza 

się ustabilizowała. Średni kąt skrzywienia 

we wszystkich grupach był zbliżony, jed-

nakże należy zauważyć, że średni kąt skrzy-

wienia w grupie, która uczęszczała na te-

rapię 1 lub 2 razy w tygodniu, był o 9° 

mniejszy niż w grupie, która uczęszczała 

na terapię 3 lub 4 razy w tygodniu, i o 11° 

mniejszy niż w grupie, która przyjeżdżała 

na turnusy. Podobnie kąt rotacji skrzywie-

nia był mniejszy o 6° w pierwszej grupie 

(terapia 1–2 razy w tygodniu) w stosunku 

do grupy drugiej (terapia 3–4 razy w tygo-

dniu) oraz o 13° w stosunku do grupy trze-

ciej (turnusy).

Zdj. 4A–B. Zastosowanie ćwiczeń asymetrycznych 

B

A

Zdj. 5B. Trening stabilności postawy i równowagi ciała na urządzeniu Delos Postural System. Przed korekcją.

Zdj. 5A. Trening stabilności postawy 

i równowagi ciała na urządzeniu Delos 

Postural System

www.praktycznafizjoterapia.pl

17

styczeń 2014

TEMAT NUMERU

Tab. 1. Średni kąt skrzywienia przed terapią i po niej w zależności od typu skoliozy

Tab. 2. Średni kąt rotacji przed terapią i po niej w zależności od typu skoliozy

Tab. 3. Zestawienie wyników leczenia w zależności od typu skoliozy

Typ  

skoliozy

Średni kąt rotacji  

przed terapią [°]

Średni kąt rotacji  

po terapii [°]

Różnica 

[°}

King-Moe I

20

19

1

King-Moe II

13

12

1

King-Moe III

6

7

1

King-Moe IV

17

11

6

King-Moe V

20

19

1

wszystkie  

typy skolioz

16

14

2

Typ 

skoliozy

Stabilizacja*

Regresja**

Progresja***

King-Moe I

3

19

0

King-Moe II

6

12

0

King-Moe III

1

7

0

King-Moe IV

2

11

0

King-Moe V

2

19

0

wszystkie  

typy skolioz

70% (14 osób)

30% (6 osób)

0

* zwiększenie lub zmniejszenie kąta Cobba do 5°

** zmniejszenie kąta Cobba o 6° lub więcej

*** zwiększenie kąta Cobba o 6° lub więcej

Typ  

skoliozy

Średni kąt Cobba  

przed terapią [°]

Średni kąt Cobba  

po terapii [°]

Różnica 

[°]

King-Moe I

25

22

3

King-Moe II

29

25

4

King-Moe III

18

18

0

King-Moe IV

25

16

9

King-Moe V

41

40

1

wszystkie  

typy skolioz

28

24

4

Zdj. 5C. Trening stabilności postawy i równowagi ciała na urządzeniu Delos Postural System. Po korekcji za pomocą biofeedbacku wzrokowego

70%

30%

Rys. 3. Rozkład występowania stabilizacji, regresji i progresji po rocznym 

leczeniu skolioz idiopatycznych w CTSiWP „Wyspa”

0%

Stabilizacja

Regresja

Progresja

www.praktycznafizjoterapia.pl

PR AK T YCZNA FIZ JOTER APIA 

&

 REHABILITAC JA

18

TEMAT NUMERU

Zdj. 6A–B. Pacjent nr 1. A. Przed terapią. B. Po terapii

Zdj. 7A–B. Pacjent nr 2. A. Przed terapią. B. Po terapii

Rys. 4. Porównanie wyników leczenia (stabilizacji, regresji i progresji)  

pacjentów zaopatrzonych dodatkowo w gorset ortopedyczny  

i pacjentów bez gorsetu

Rys. 5. Porównanie wyników leczenia z uwzględnieniem częstotliwości terapii

PRZYKŁADY RADIOGRAMÓW PACJENTÓW  

PRZED I PO TERAPII

pacjenci z gorsetem

pacjenci  bez gorsetu

10

8

5

3

0

st

ab

ili

za

cja

re

gr

es

ja

pr

og

re

sja

9

2

0

0

4

5

st

ab

ili

za

cja

re

gr

es

ja

pr

og

re

sja

ze

st

ab

ili

za

cja

re

gr

es

ja

pr

og

re

sja

st

ab

ili

za

cja

re

gr

es

ja

pr

og

re

sja

st

ab

ili

za

cja

re

gr

es

ja

pr

og

re

sja

terapia  

1–3 razy w tygodniu

6

5

6

5

4

2

0

terapia  

3–4 razy w tygodniu

turnusy 

1–3 razy w roku

0

0

0

0

2

6

1

Pacjentka 14 lat

Przed terapią

Po terapii 

2–3-tygodniowy turnus 2 razy w roku 

King-Moe

IV

IV

gorset

tak

tak

test Rissera

3

3,5

kąt Cobba 

40°

29°

kąt rotacji

28°

19°

Pacjentka 9 lat

Przed terapią

Po terapii 

terapia 1 raz w tygodniu 

King-Moe

II

II

gorset

nie

nie

test Rissera

0

0

kąt Cobba 

23°

0°

kąt rotacji

2°

0°

B

A

B

A

19

styczeń 2014

TEMAT NUMERU

www.praktycznafizjoterapia.pl

PR AK T YCZNA FIZ JOTER APIA 

&

 REHABILITAC JA

20

TEMAT NUMERU

Zdj. 8A–B. Pacjent nr 3. A. Przed terapią. B. Po terapii

mgr ANNA PERMODA

Kierownik Centrum Terapii Skolioz i Wad Postawy „Wyspa” w Gdańsku, pracownik 

na wydziale Fizjoterapii Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku 

mgr ANETA BYTNER

Fizjoterapeuta Centrum Terapii Skolioz i Wad Postawy „Wyspa” w Gdańsku

mgr DOMINIKA WOŹNIAK

Fizjoterapeuta Centrum Terapii Skolioz i Wad Postawy „Wyspa” w Gdańsku

dr n. med. AGATA DEJA 

Lekarz prowadzący w Centrum Terapii Skolioz i Wad Postawy „Wyspa” 

w Gdańsku, ordynator Oddziału Rehabilitacji dla Dzieci Wojewódzkiego Zespołu 

Reumatologicznego w Sopocie

mgr ZOFIA PANECZKO 

Fizjoterapeuta Centrum Terapii Skolioz i Wad Postawy „Wyspa” w Gdańsku

dr n. med. ANDRZEJ PERMODA

Konsultant-specjalista w dziedzinie fizjoterapii w Centrum Terapii Skolioz 

i Wad Postawy „Wyspa” w Gdańsku, adiunkt na wydziale Fizjoterapii Akademii 

Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku 

Pacjent 14 lat

Przed terapią

Po terapii 

terapia 1 raz w tygodniu

King-Moe

IV

IV

gorset

nie

nie

test Rissera

3,5

3,5

kąt Cobba 

14°

0°

kąt rotacji

8°

3°

WNIOSKI

1)  Kompleksowa terapia skolioz w CTSiWP „Wyspa” w Gdańsku z zasto-

sowaniem metody FED skutkowała u 70% dzieci stabilizacją skrzy-

wienia, u 30% obserwowano regresję zmian, u żadnego dziecka nie 

obserwowano progresji.

2) Znamienną regresję kąta Cobba uzyskano w IV typie skolioz wg kla-

syfikacji King-Moe.

3) Znamienną regresję kąta rotacji kręgu szczytowego uzyskano rów-

nież w IV typie skolioz wg klasyfikacji King-Moe.

4) Terapia 1–2 razy w tygodniu okazała się wystarczająca do uzyskania 

stabilizacji lub regresji skrzywienia.

3)

4)

w

w

w

.p

ra

k

ty

c

z

n

a

fi

z

jo

te

ra

p

ia

.p

l

B

A

Na stronie: 

www.praktycznafizjoterapia.pl

 znajdą Państwo  

dodatkowe artykuły, w tym m.in.:

 

i aktywności dla potrzeb planowania procesu fizjoterapii 

 

idiopatycznej III° 

21

styczeń 2014

TEMAT NUMERU

S

iły działające na ciało człowieka w wo-

dzie mają wpływ na pracę układów 

i narządów wewnętrznych organizmu 

oraz powodują wzmożoną pracę układu 

mięśniowo-szkieletowego. Nakładu pracy 

mięśniowej wymaga również utrzymanie 

równowagi statycznej w wodzie.

W przypadku skoliozy asymetryczna bu-

dowa ciała powoduje, że rozkład sił działają-

cych na ciało człowieka w wodzie również 

jest asymetryczny, a utrzymanie pozycji 

równoważnej związane jest z adekwatną 

asymetryczną odpowiedzią ruchową tuło-

wia i aktywacją mięśni odpowiedzialnych 

za korekcję skrzywienia. Zadania ruchowe 

wykonywane w wodzie, wykorzystujące jej 

właściwości w celu terapeutycznym, umoż-

liwiają działanie o charakterze korekcyjnym, 

a także ogólnoustrojowym i ogólnowzmac-

niającym. 

PAULINA OBTUŁOWICZ, MICHAŁ ZARZYCKI

ĆWICZENIA W WODZIE  

ORAZ PŁYWANIE  

JAKO FORMA KOREKCJI SKOLIOZ 

UZUPEŁNIAJĄCA LECZENIE 

METODĄ FED

Kinezyterapia analityczna jako składowa metody FED 

to ściśle określony, zindywidualizowany zestaw ćwiczeń 

ruchowych mających na celu trójpłaszczyznową korekcję 

skrzywienia, wzmocnienie mięśni stabilizujących  

tułowia oraz poprawę funkcji układu oddechowego. 

Środowisko wodne umożliwia wykonanie ćwiczeń 

ruchowych spełniających wszystkie te założenia,  

a właściwości wody pozwalają na intensyfikację procesu 

korekcyjnego oraz działanie ogólnoustrojowe.

PR AK T YCZNA FIZ JOTER APIA 

&

 REHABILITAC JA

22

TEMAT NUMERU

Siły działające na ciało człowieka w wo-

dzie mające istotne znaczenie w procesie 

korekcji to: 

 

ciśnienie hydrostatyczne, 

 

ciśnienie hydrodynamiczne, 

 

siła wyporu, 

 

siła oporu,

 

siła napędowa.

Ciśnienie hydrostatyczne pobudza układ 

sercowo-naczyniowy do intensywniejszej 

pracy, pobudza krążenie wrotne, stawia 

opór dla klatki piersiowej podczas fazy 

wdechu oraz utrudnia wydech i umożli-

wia jego wydłużenie, wspomaga trening 

mięśni oddechowych oraz poprawę wy-

dolności oddechowej, poprawia ukrwie-

nie tkanek, stymuluje receptory skórno-

-mięśniowe i jest swego rodzaju masażem 

dla układu mięśniowo-szkieletowo-wię-

zadłowego, mobilizuje układ trawienny 

do pracy, rozluźnia układ nerwowy, w pro-

cesie terapeutycznym powoduje przede 

wszystkim zmiany o charakterze ogólno-

ustrojowym.

Siła wyporu pozwala na odciążenie 

i zmniejszenie wpływu siły grawitacji na po-

stawę ciała człowieka, powiększenie prze-

strzeni międzykręgowych, odciążenie krę-

gów i krążków międzykręgowych oraz 

stawów – niezbędne do uzyskania zmian 

strukturalnych w procesie korekcji oraz ak-

tywację struktur mięśniowych działają-

cych korekcyjnie na skoliozę, w wyniku dą-

żenia do utrzymania równowagi statycznej 

w wodzie.

Siła oporu pozwala na wykonanie ruchu 

korekcyjnego o charakterze wzmacniają-

cym oraz intensyfikację korekcji. Istota si-

ły oporu wody w przebiegu terapii skolioz 

polega na jej wszechobecnym działaniu. 

Każdy ruch wykonany w wodzie odbywa 

się przeciw sile oporu, a przy jego pra-

widłowym wykonaniu ma charakter sil-

nie korygujący. Siła oporu wody pozwala 

na wielopłaszczyznowe działanie korek-

cyjne, wykonywane równocześnie na róż-

nych poziomach skrzywienia. Uzyskanie 

takich warunków pracy korekcyjnej, o cha-

rakterze wzmacniającym, w warunkach ki-

nezyterapii wykonywanej w formie stacyj-

nej jest praktycznie niemożliwe. Wielkość 

siły oporu można regulować, dostosowu-

jąc ją do potrzeb danej korekcji. 

Zwiększenie siły oporu uzyskuje się 

poprzez przyspieszenie ruchu lub zmia-

nę kształtu poruszającej się części ciała/

zwiększenie powierzchni oporowej po-

przez dobór odpowiedniego sprzętu pły-

wackiego (wiosełka sportowe lub płetwy)/

użycie dodatkowego sprzętu wypornościo-

wego, który stawiać będzie opór dla wy-

konywanego ruchu kończyn górnych 

lub dolnych, a siła oporu będzie wprost 

proporcjonalna do siły wyporu danego 

przyrządu terapeutycznego. Dobierając 

odpowiednią formę korekcji wykonywa-

nej w wodzie, można dowolnie zmieniać 

powyższe parametry tak, aby wpływ si-

ły oporu na korekcję skrzywienia był jak 

najefektywniejszy.

Zdj. 1

Zdj. 2A

Zdj. 2B

23

styczeń 2014

TEMAT NUMERU

W przebiegu terapii ruchowej skolioz wy-

konywanej w wodzie można zastosować na-

stępujące typy zadań ruchowych o charak-

terze korekcji:

 

pływanie asymetryczne z wykorzysta-

niem  ruchów  napędow ych  do  st ylu 

grzbietowego lub kraula (zdj. 1),

 

pojedyncze ćwiczenie ruchowe o charak-

terze korekcji lub hiperkorekcji wykonane 

w formie dynamicznej, tzn. poślizg i poje-

dynczy ruch korekcyjny (zdj. 2A–B),

 

pojedynczy poślizg w pozycji ułoże-

nia korekcyjnego lub hiperkorekcyjne-

go (zdj. 3A–B),

 

pojedynczy poślizg w pozycji hiper-

korekcji z izometrycznym napięciem 

mięśni (zdj. 4A–B),

 

korekcyjny aqua fitness, czyli ćwicze-

nia ruchowe asymetryczne wykonane 

w formie statycznej:

 

w pozycji stojącej (zdj. 5A–B),

 

w pozycji leżenia przodem (zdj. 5C–D),

 

w pozycji leżenia tyłem (zdj. 5E),

 

w pozycji leżenia na boku (zdj. 5F),

 

w zawieszeniu pionowym (zdj. 5G-H),

 

aktywną derotację tułowia (zdj. 6),

 

ćwiczenia rozciągające (zdj. 7),

 

ćwiczenia rozluźniające (zdj. 8),

W procesie kinezyterapii analitycznej wyko-

nywanej w wodzie zadania ruchowe o cha-

rakterze korekcyjnym opracowuje się in-

dywidualnie dla potrzeb danego pacjenta, 

Zdj. 3B

Zdj. 4A

Zdj. 4B

Zdj. 3A

Zdj. 5A

Zdj. 5B

PR AK T YCZNA FIZ JOTER APIA 

&

 REHABILITAC JA

24

TEMAT NUMERU

zgodnie z wytycznymi korekcji skolioz dla 

poszczególnych typów King-Moe. Ćwiczenia 

te mają charakter statyczny lub dynamicz-

ny, a ich podstawowym celem jest korekcja 

danego segmentu ruchowego kręgosłupa 

przy stabilizacji pozostałej części tułowia 

lub trójpłaszczyznowa korekcja jednocze-

sna na różnych poziomach skrzywienia. Ki-

nezyterapia wykonywana jest samodzielnie 

przez pacjenta lub z pomocą fizjoterapeuty. 

Stabilizację tułowia uzyskuje się przez syme-

tryczną, dynamiczną pracę kończyn górnych 

lub dolnych, trzymanie brzegu basenu lub 

sprzętu wypornościowego (np. deski) lub 

za pośrednictwem terapeuty.

W procesie terapii ruchowej skolioz środo-

wisko wodne umożliwia jednoczesne:

 

odciążenie – niezależne od masy ciała, 

niezbędne w procesie korekcji skoliozy 

do uzyskania strukturalnych zmian w bu-

dowie kręgów i krążków międzykręgo-

wych,

 

korekcję trójpłaszczyznową – wykonywa-

ną w trzech płaszczyznach równocześnie,

 

kinezyterapię o charakterze wzmacnia-

jącym odpowiednie partie mięśniowe, 

z wykorzystaniem siły oporu wody, przy 

zmniejszonym działaniu przeciążenio-

wym siły grawitacji,

 

relaksację mięśniowo-nerwową ułatwia-

jącą elongację i rozciągnięcie odpowied-

nich partii mięśniowych,

 

wzmacnianie mięśni stabilizujących tuło-

wia i utrwalenie uzyskanej korekcji,

 

poprawę wydolności oddechowej płuc 

bez konieczności wykonywania dodatko-

wych ćwiczeń oddechowych,

 

pozytywne zmiany w układzie krążenio-

wo-oddechowym, naczyniowym, tra-

wiennym oraz nerwowym,

 

poprawę psychicznej sfery życiowej pa-

cjenta.

Korekcja wykonywana w wodzie oraz pływa-

nie korekcyjne to wszechstronna forma te-

rapii skolioz zgodna z metodą FED. Kinezy-

terapia analityczna wykonywana w wodzie 

może być stosowana jako terapia wspoma-

gająca i urozmaicająca leczenie metodą FED, 

ale także jako część składowa pojedyncze-

go zabiegu.

Zdj. 5E

Zdj. 5C

Zdj. 5D

· diagnostyka · terapia · trening ·

· prewencja · stretching ·

· trening funkcjonalny ·

25

styczeń 2014

TEMAT NUMERU

Zdj. 5G

Zdj. 5H

Zdj. 5F

R EK L A M A

PR AK T YCZNA FIZ JOTER APIA 

&

 REHABILITAC JA

26

TEMAT NUMERU

Zdj. 6

Zdj. 7

Zdj. 8

PAULINA OBTUŁOWICZ

MICHAŁ ZARZYCKI