Psixiatriya ruhiy kasalliklarning kelib chiqishi, patogenezi, klinik

Gallyusinasiya – ob‘ekt yoki sensor obrazni idrok etish, u real ob‘ektni 
mavjudligisiz yuzaga keladi, ammo ishonchli ravishda ob‘ekt mavjuddek 
kuzatiladi. ―Gallyusinasiya‖ termini J.-E.D.Esquirol tomonidan 1838 yilda 
kirgizilgan. Murakkablik darajasi bо‗yicha ular elementlarga, kо‗proq epilepsiya
uchun tipikdir. Ularga uzoqdan eshitiluvchi oddiy tovushlar guvullagan ozov, 
jarang, shitir-shitir, paravoz gudogi (akofen yoki akoazmlar), kо‗z yumuq holatda, 
kо‗z olmalarini ustidan bosish bilan erishish mumkin bо‗lgan (fosfenlar yoki 
fotopsi lar) yorug‗lik yog‗dusi yoki oddiy yorug‗lik sochuvchi figuralar, chirish 
yoki yoqimli hidlar, masalan parfyumeriya yoki taom (parosmiyalar) kiradi. 
Oddiy gallyusinasiyalar miyaning organik shikastida tipikdir. Masalan, 
Bemor chap yarim pallaning ensa qismidagi lokal shikastlarda tugallangan va 

---

30 
predmetli baliqning, inson yuzining yoki osig‗liq boltaning obrazini aniq joyda 
yoki bо‗shliqda kuzatishi mumkin, masalan, stol ustida yotibdi (Sharl-Bonn 
gallyusinasiyasi). Bemor hasharotlarni teri ostida yoki tananing aniq qismida yurib 
ketayotganligini sezishi mumkin, bu miya oyoqchalarining organik shikastiga 
xarakterlidir (Lermittning pedunkulyar gallyusinozi). 
Murakkab gallyusinator obrazlar dinamik kо‗rinishlarni eslatadi. Masalan, 
eshitilayotgan ovoz atrofdagi voqeani kommentirlashi, kо‗rinayotgan obraz harakat 
qilishi, kulishi yoki yig‗lashi mumkin. 
Sezgi organlari bо‗yicha gallyusinasiya lar illyuziya singari bо‗linadi. 
Yuzaga kelish sharoitlari bо‗yicha gallyusinasiyalar, uxlab qolishga xos 
(gipnagogik), bu odatda ketma-ketlikdagi obrazlar bо‗lib, filmdagi kadrlarni 
eslatadi, va gipnopompik gallyusinasiyalar, uyg‗onish vaqtida qayd etiladi. 
Gallyusinasiyalar shu tariqa bо‗shliqdagi yuzaga kelishi bо‗yicha haqiqiy 
gallyusinasiya va psevdogallyusinasiya ga bо‗linadi. Haqiqiy gallyusinasiyalar 
haqiqiy fazoda presirlanadi, masalan, ovozlar kо‗chadan yoki xonadan eshitiladi, 
obraz Bemorning yonginasida seziladi. Haqiqiy eshitiluvchi gallyusinasiyalar 
tavsiflanishi (―ovozlar‖ Bemor xulqini tushuntiradi), imperativ (―ovozlar‖ biror bir 
narsa qilishga undaydi), dialogli (―ovozlar‖ bir biri bilan gaplashadi), 
haqoratlovchi, taxdid qiluvchi bо‗lishi mumkin. Bir yoki bir necha kishiga xos 
bо‗lishi mumkin, erkak, ayol yoki bola, tanish va notanish, aniq va noaniq bо‗lishi 
mumkin. Haqiqiy kо‗rinuvchi gallyusinasiyalarda obrazlarning predmetligi shu 
darajada yuqoriki, Bemor ular bilan huddi tirik odamlar singari muloqot qiladi, 
bundan tashqari, Bemor atrofdagilar ham bu obrazlarni kо‗rayotirlar deb ishonadi. 
Haqiqiy gallyusinasiya lar kо‗proq kechkurun yuzaga keladi, bu asosan kо‗rish 
gallyusinasiyalariga taalluqlidir.