Psixolog kasbiy faoliyati turlari Keys 1-Keys bayoni. 8-sinf o’quvchilari bilan jismoniy tarbiya darsi edi. O’qituvchi hamkasbi betob bo’lib qlgani va bugungi darsni parallel sinfdagi o’quvchilar bilan birga olib borishga to’g’ri kelishini darss avvalida aytib o’tdi. O’quvchilar bundan sevinishmadi. Shunda o’qituvchi ushbu kun uchun belgilangan normativlarni emas, bolalar bilan basketbooll o’ynashni taklif qildi. Parallel sinflar og’il bolalar alohida qiz bolalar alohida guruhlarga 4ta guruhga ajralishdi. Orada tanafus bilan guruhlar o’yinni boshlab yuborishdi. Dars yakunida g’olib komanda a’zolari namunali boholar qo’yilib rag’batlantirildi.
Keys savollari. Yuqoridagi vazifat bo’yicha sizning fikr mulohazangiz.
O’qituvchi ushbu vaziyatda to’g’ri yo’l tutdimi? Siz qanday yo’l tutgan bo’lar edingiz?
Ta’lim jarayonida bu kabi muammoli vaziyatlarni oldini olish uchun nimalar qilish kerak?
Muammoning yechimi. Yuqoridagi vaziyatda o’qituvchi holatdan chiqib ketishga va o’quvchilar vaqtini sermazmun qilish tashkil etishga harakat qildi. O’quvchilar bunday yoshda anchagina qiziqqon va musobalashishni hush ko’radilar. Shu sababdan ham ular ushbu vaziyatdan ijobiy energiya oladilar. Dars musobaqa tarzida tashkil etilishi ular uchun yoqimli mashg’ulotga aylanishi turgan gap.
O’qituvchi yuksak mahorat egasi bo’lishi lozim. Bu uning kasbiy sifatlaridan biri sanaladi. Darsdan chetlashmagan holatda ham mazmunli dasr tashkil etish mumkin. Avvaliga normativlarni har qaysi sinf o’quvchilari bilan bajarib, vaqtning qolgan qismida o’yin tashkil etganida ham o’quvchilar ijobiy taassurotlar bilan darsni yakunlashar edi.
Hozirgi kunda maktablarda malakali kadrlarni yetishmasligi turli muammoli vaziyatlarni keltirib chiqarmoqda. Ushbu muammoli vaziyatlarni oldini olish uchun maktablarda fan o’qituvchilari darslarini sifatli tashkil etishlari uchun kerakli shart-sharoitlarni yaratish. O’qituvchi murabbiylarni rag’batlantirib borish masalalariga e’tibor qaratish lozim.
2-Keys.O’qituvchining hatti-harakatini baholang.
Tahlil: psixologik harakteri yoki temperamentiga ko’ra ayrim bolalar tezkor fiklay olmaydilar yoki darslarda biror savolga javob berish jarayonida miyyalarida tormozlanish tufayli axborotlar birdan dan analiz bo’lmaydi. Aslida berilgan savolga javoblarni biladi ammo savol mazmunini tezda analiz qila olmaganligi uchun javob berishda oqsashlar kuzatiladi. O’qituvchi bunda bolalar harakter hususiyatini yaxshi bilmaydi yoki bilsa ham qo’rs qo’pol muomala qiladi. Bunday o’qituvchilar hatti-harakati bolalarga salbiy ta’sir ko’rsatadi.
O’qituvchining yechimi: bolani tengdoshlari orasida kulgiga qo’yish pedagogik jihatdan notog’ri. Fikrlash tezligi sust bo’lgan bolani kulgiga qo’tish uni kamsitish bolaning umumiy rivojlanishida salbiy tasir etadi. Bunday holat tez-tez takrorlansa, u holda bolada ustoziga nisbatan nafrat hissini uyg’otadi. Eng yomoni bu bolaga psixologik ta’sir ko’rsatish bo’lib, bunday bolalar odam ovi, darslarda faol qatnashmaslik natijasida oq’ishida muammolar yuzaga kela boshlaydi. Bunday o’qituvchilar bolalar orasida sog’lommhitni yarata olmaydi.