Psixologik tatqiqotning asosiy metodlari?

Kasb tanlashga ta’sir etuvchi asosiy omillar moxiyati quyidagilarda uz ifodasini topadi:

1. Ta’lim - tarbiya tizimida kasbga yo’llash faoliyatining (tadbir va choralarining) mazmuni va metodikalari majmuasi mukammal ravishda mujassamlashganligi.

Maktab (qaysi tipidan kat’i nazar) ma’muriyati, sinf raxbarlari, amaliy psixolog va fan o’qituvchilarining ish rejasida mazkur masala joy olganligi. Shuningdek, bu muammoga taallukli ishlar, tadbirlar ishchil amalga oshirilib turilishi, ularning ta’sirchanligiga e’tiborning ortishi tufayli o’quvchi yoshlar orasida bu soxada tasavvur ko’lamining kengayishi. Rasmiyatchilikdan chekinib, umumiy va zaruriy masala sifatida kabul qilinishi uning kiymatini kutaradi.

2. O’quvchilarni kasb tanlashga urgatishda o’qituvchilar jamoasi faoliyati xamkorligi va samaradorligi.

Aloxida olingan fan o’qituvchilari va turdosh fanlarning namoyondalari jamlanmasa xamkorlik ish rejasida kasbga yo’llash masalasining izchil ravishda quyilishi, xar mavzu buyicha muloxaza almashishda, qaysi fan bo’lishidan kat’i nazar ixtisosga oid bilimlarga e’tibor berilishi kasbiy tasavvo’rni vujudga keltiradi. Kasb - hunar bilim olishga ishtiyog unga nisbatan qiziqishi uygotadi, mustaqil bilim olishga ishtiyeg paydo bo’ladi va odat maromiga aylana boradi. Maxsus tadbirlar utkazilishi, kasb nufuzi bilan tanishtirilishi kasbiy motival va motivasiyalarni takomillashtiradi moyillik tuyg’usini uygotadi.

3. Sinf raxbarining ota-onalar bilan xamkorligi ongli kasb tanlash negizi ekanligi.

Sinf raxbari ota-onalar bilan individual va guruhiy xamkorlikni amalga oshirishda quyidagilarga e’tibor kilsa, yuqori ko’rsatkichga erishishi mumkin: o’quv fanining kasb tanlash bilan boglikligi, kasbning nufuzi, kasb tanlashning psixologik asoslari, kasbga nisbatan qiziqish, xavas, qobiliyat, iste’dod kasbga yo’llashning asosiy maqsadi va vazifalari, professiogramma (professiografiya) moxiyati, kadrlarga va mutaxassislarga nisbatan extiyej darajalari, kasbning ijtimoiy axamiyati, layoqatning umumiy va xususiy ko’rinishlari, o’quvchilar individual xususiyatlari, kasb tanlashning ilmiy manbalari, maktab psixologining bu soxadagi funksiyasi va boshqalar.

4. Kasb tanlashda yoshlar tashkilotining ishtiroqi.

Yoshlar tashkiloti faoliyatida kasb tanlash masalasining ustuvorligi, o’quvchilarning turli fondlarga jalb qilinishi, iste’dodlarning saralanishi, mukofotga tortilishi, moddiy va ma’naviy takdirlanishi kabilar.

5. Sinfdan va maktabdan tashqari olib boriladigan ishlar mazmunida kasb tanlashning aloxida ajratib ko’rsatilishi.

6. Maktablarda ishlab chikarish kombinatlarning ommaviy va keng ko’lamda yo’lga quyilishi.

7. Maxsus muassasalar faoliyati.

8. Kasbga oid kurgazmalar, sayoxatlar uyushtirilishi.

9. Ijodkor, nufuzli, maxoratli kishilar bilan uchrashuvlar utkazilishi.

10. Kasb tanlashda maxalliy matbuot, radio va televideniye ishtiroqi.

Kasbga yo’llash umumdavlat axamiyatiga ega muammo xisoblanib, uni bosqichma-bosqich amalga oshirish " Kadrlar tayyorlashning milliy dasturi " da aloxida urin egallaydi. Yuqorida kasb tanlashga yo’llash omillari faoliyatini xamkorlikka aylantirish yuksak samaralar sari yetaklaydi.