Javob topish jarayonida, birlamchi ahamiyatni o‘rgatishning o'zi
ga xos tipi-vizual o‘rgatishga yoki kuzatish yordamida o‘rgatish-
ga qarata boshlaganlar.
Albert Banduraning 1960-yillardagi erta ishlari bixeviorizm-
da o£rganishning kognitiv modellari uchun ko£priklardan biri hi
soblanadi. Bunda kuzatish o‘rganish jarayoni bo‘lib, hech qanday
o£quv faoliyatisiz amalga oshadi, kuzatilayotgan model esa hatto
kuzatuvchi uchun taqlid manbayi bolayotganini sezmasligi ham
mumkin1.
A.Bandura 1925-yilda o£rgatishning bunday usulini ijtimoiy
kognitiv deb nomlagan. Kognitiv o£rgatish o£rgatilayotganning
birmuncha katta faolligini nazarda tutadi, individ o‘rgatiluvchi-
ga aylanadi, deb ham aytish mumkin. U o£zining harakatlari oqi-
batini kuzatadi, ulardan qay biri o£zining natijasiga ko£ra muvaf-
faqiyatli, qay biri keraksiz yoki zararli ekanligini qayd qiladi va
eslab qoladi. Bundan tashqari o£rgatish, biror-bir aktda harakatda
to£g£ridan to£g£ri ishtirokni qat’iy majburiy talab qilmaydi, model
xulq-atvorining kuzatuvchisi bo£lishni o‘zi yetarlidir. Oqibatda
xulq-atvor namunasi qaytadan ishlab chiqiladigan inson. Bu ho
latda inson boshqaning harakatlarini ko£zga ko£rinadigan oqibat-
lariga tayanishi mumkin ma’lumot axborot olish va o£z xulq-at
vorini kuzatishi xulq-atvorning ma’lum bir shakliga harakatning
kognitiv obraziga bixevioral moyillikni yaratadi. Xulq-atvor mo-
deliga amal qilish kodlangan axborot ma’lumotga tayangan hol
da sodir bo‘ladi.
Agressiyani moyillashtirish sharoitlarini o‘rganish ijtimoiy
o£rgatish nazariyasining tayanch mavzularidan biridir. Ijtimoiy
lashuv tushunchasi favqulotda keng va ko£p qirralidir, har bir
madaniyatda jamiyatning tarkibiy a’zosini sifat va bilishga o£z ta-
lablari mavjud. Biroq, xulq-atvorning ba’zi ko£rinishlari ko£proq
universal umumiy rol o£ynaydi? Bu o£zaro ijtimoiy protsial xulq-at-
Dostları ilə paylaş: 
