— Ijtimoiy mikroomillar (maktab, oila, ta’lim muassasalari,
ishlab chiqarish jamoasi, oilaning boshqa a’zolarining, o‘qituv-
chilar, muloqot doirasining ta’siri);
- 0 ‘z-o‘zidan rivojlanish omili, shaxsning o‘z ustida ishlashi,
ichki dunyosining uzluksiz faolligi.
18.5. Yetuklik davrining inqirozlari
G ‘arb psixologiyasida yetuklik davridagi inqirozlarni o‘rganish
bu yosh davridagi rivojlanishni tahlil qilishning asosiy yondashu-
vlaridan biridir1. Ko‘proq shaxsiy o‘sishlar ro‘y beradigan yosh
davrlarini ajratish mumkin: 20 yoshlar atrofida, 30 yoshlar atro-
fida (28—34), 40—45, 55—60 yoshlarda va nihoyat keksalik davri
da. Yetuklik davrida inqirozlarning kechishi, davomiyligi shaxsiy
hayotdagi sharoitlarga bog‘liqdir. Bu yosh davrida rivojlanishning
harakatlantiruvchi kuchi o‘sishga va o‘z-o‘zini takomillashtirish-
ga ichki intilish hisoblanadi. Inqirozni keskinlashtiradigan sha-
roitlar sirasiga sog‘liqning to‘satdan o'zgarishi (kutilmagan kasal-
lik, uzoq kasallanish, garmonal o‘zgarishlar), ijtimoiy va siyosiy
hodisalar, talablarning, sharoitning va ijtimoiy kutilmalarning
o‘zgarishi va b.) kirishi mumkin. Kritik davrning kechishi turli
shakllarda namoyon bolishi mumkin. Bu davrning «inqirozliligi»
haqidagi tasavvurga barcha tadqiqotchilar ham qo‘shilmaydilar.
Inson hayotining «ikkinchi yarmiga» K.Yung ham juda
qiziqqan. Hayotning o‘rtasini u «ruhning chuqur va qiziqarli
o‘zgarishlari» ro‘y beradigan kritik davr sifatida qaragan2. Yetuk
lik davrida inson ichki o‘z-o‘zini anglashi, K.Yungning ta’bi-
ri bilan aytganda «individualizatsiyani» amalga oshirishi zarur.
Hayotining ikkinchi yarmida inson shaxs turli elementlarining
muvozanati va integratsiyasi yordamida o‘z shaxsining yuksak
rivojlanishiga erishishi mumkin. K.Yungning fikricha, shaxsining
yuksak darajasiga hamma ham erishmaydi.
Dostları ilə paylaş: 
