Psixologiyasi. Pedagogik psixologiya

1 Sharafutdinova X.G. Uzluksiz ta’lim tizimida aqliy qobiliyat diagnostikasi va
psixokorreksiyasi: Psixol. fan. nomz. ... dis. - Т.: TDPU, 2009. - 198 b.
2 Бабаханова М.П. Формирование читательских интересов у подростков.-
Тибилиси. 1987.-18 с.
3 Dalimova N .M . Kompyuter o ‘yinlariga 
tobe o ‘smirlarning psixologik
diagnostikasi va korreksiyasi xususiyatlari. Avtoref.... ps.f.n. —Т., 2010.-24 b.
364

---

0
‘smirlar oilada, shaxslararo munosabatlarda, ijtimoiy muhitga 
moslashishda, maktabda birmuncha qiyinchiliklarga duch kela­
di. Shuningdek, muallif bolalar kompyuterdan oddiy kunlari 2 
soatdan ortiq, dam olish kunlari 3 soatdan ortiq foydalanmasligi 
zarurligini ta’kidlagan. 0 ‘smir o‘ynayotgan o‘yinlarda aqliy rivoj- 
lantiruvchi va mantiqiy o‘yinlarning ko‘proq bo‘lishi maqsadga 
muvofiq.
F.I.Haydarov rahbarligida N.I.Xalilova tomonidan « 0 ‘smir­
lik davrida o‘zini o‘zi nazorat qilish shakllanishining psixologik 
xususiyatlari» mavzuidagi ilmiy tadqiqoti ham e’tiborga molik1. 
Tadqiotlarda aniqlanishicha, o‘smirlik davrida mustaiql fikr, 
mustahkam e’tiqod va dunyoqarash shakllanganligi ularda axloq 
sohasida o‘zini o‘zi nazorat qilishning rivojlanishiga olib keladi 
va bu ko‘proq ijtimoiy xulq-atvorlar, munosabatlarda, o‘zini tuta 
bilish hamda javobgarlikni his qilish, mustaqillikka intilish, ax­
loqiy qarashlarning kengayishida yaqqol ko‘zga tashlanadi.
Z.Nishanovaning shogirdi Sh.T.Alimbayeva tadqiqotlari- 
da 
0
‘smirlik davrida xavotirlanishning ijodiy tafakkurga ta’siri 
o‘rganilgan2. Xavotirlanish namoyon bo‘lishining psixologik xu- 
susiyatlaridan biri ushbu hissiy holatning ijodiy tafakkur namo­
yon bo‘lishi va uning taqdimotiga ta’sirida ifodalanadi. Ammo 
xavotirlanishning ijodiy tafakkur namoyon bo‘lishiga ta’siri bil- 
vosita amalga oshsa, ijodiy tafakkur mahsullarini taqdim etish 
jarayoniga ta’siri bevositalik xarakterini kasb etadi.
Xavotirlanishning ijodiy tafakkurga ta’sirida o‘quv motivat- 
siyasining bilvositalovchi roli mavjud. Ichki o‘quv motivatsi- 
yasi ustun bo‘lganda xavotirlanish ijodiy tafakkurning namo­
yon bo‘lishiga ta’sir ko‘rsatmasligi, tashqi motivatsiya ustun 
o‘quvchilarda esa ushbu ta’sir ma’lum darajagacha stimul va-