Psixologiyasi. Pedagogik psixologiya

1 Поливанова K.H. Психологический анализ кризисов возрастного
развития.// Вопросы психологии. 1994.№1. С.61-69.
2 Рахманова Д.Р. Особенности детерминации страха у подростков с
различной ситуацией развития (на примере мальчиков): Дис. ... канд.
психол. наук. — Т.: НУУз , 2006. — 152 с.
357

---

lardagidan farq qilishini aytib o‘tadi. Tadqiqotchi tomonidan 
dezintegratsion qo‘rquv pubertat davridagi yosh xususiyati sifatida 
ko‘rilib, o‘smirda ijtimoiy vaziyat malakasining rivojlanishi psixik 
holatlar xarakteri va psixotravmatik holatlarni yengib o‘tishni bel­
gilab berishi e’tirof etilgan.
D.R.Rahmonova tadqiqotining ijobiy tomonlari shundaki, u 
bu davr xususiyatlarini turli muhitda tarbiyalanayotgan o‘smirlar 
misolida o‘rganadi. Ya’ni ularning natijalarini o‘zaro solishtirish 
orqali xulosa chiqaradi.
0
‘smirlarda stress holatidan keyingi psixologik xususiyatlarni 
tadqiq etgan G.V.Xrulnova jarohatdan keyingi stress holati belgi­
lari, jarohatdan so‘nggi stress holatining tarqalganligi, psixologik 
jarohatni boshidan o‘tkazgan o‘smirlardagi boshqa psixik buzil- 
ish va shaxsiy og‘ishishning ifodalanishiga e’tiborini qaratib, jinsiy 
belgilar bo‘yicha stressli holat dinamikasining psixologik xususi­
yatlarini yoritib beradi1. G.V.Xrulnovaning fikricha, o‘smirlarning 
stressli vaziyatlardan chiqish malakalarining mavjud emasligi so- 
matik, emotsional, xulq-atvor, kognitiv, shaxsiy bosqichda ma’lum 
darajada stressdan keyingi buzilishlarni vujudga keltiradi. U 
o‘smirlarda stress reaksiyalarini vujudga kelishiga oiladagi, teng­
doshlari va kattalar bilan shaxslararo munosabatlar jarayonidagi 
muammolar, travmatik malaka sabab bo‘ladi, deb hisoblaydi.
0
‘quvchilarda emotsional barqarorlik va uning shakllanish 
masalalariga e’tiborini qaratgan M.G.Davletshinning shogir- 
di G.A.Bogdalova emotsional barqarorlik xususiyatlari tarkibi, 
mexanizmlarini hamda uning o‘smirlik yoshidayoq shakllanish 
imkoniyatlari va prinsiplarini o‘rgangan. G.A.Bogdalova tadqiqot 
natijalariga asoslanib, emotsional barqarorlikni quyidagi jarayon- 
larning natijasi sifatida ko‘rsatadi2: