Pul, kredit va banklar

Tanga  pullarning  rivojlanish  tarixi.  Mavjud  iqtisodiy  adabiyotlarda  dastlabki  tanga 
pullar Xitoy mamlakatida va qadimgi Lidiya xonligi davrida miloddan avvalgi VII asrda paydo 
bo‘lganligini  ta’kidlaydi.  Manbalarga  ko‘ra,  birinchi  oltin  pullar  bizning  eramizgacha  bo‘lgan 
VII asrda Lidiya shohi Gigesning buyrug‘i bilan zarb etilgan. Oltinga o‘zining tasvirini tushirib 
zarb  qilgan  birinchi  shox  Aleksandr  Makedonskiy  hisoblanadi,  o‘sha  davrda  oltinning  qiymati 
uning probasi va og‘irligi bilan o‘lchanar edi. 
AQShda  monetalar  1793  yilda  zarb  etilgan,  shu  davrga  qadar  va  undan    keyin  uzoq 
muddat  davomida  mamlakatda  xorijiy  mamlakatlarning  tangalari  to‘lov  vositasi  sifatida  amal 
qilgan.  Mamlakatda  ayrim  xorijiy  tangalar  1857  yilgacha  to‘lov  vositasi  sifatida  muomalada 
ishtirok etdi. 
Muomalada  oltin tangalar  to‘lov  vositasini  bajarganda  ular  haqiqiy  pul  sifatida  o‘zining 
sohibiga  iqtisodiy  zarar  keltirmaydi  va  avtomatik  ravishda  boshqarilib  turish  xususiyatiga  ega 
bo‘lgan.  Ya’ni,  ularni  hozirgi  paytdagi  kabi  qog‘oz  pullarni  emissiyasi  orqali  tartibga  solib 
turishga ehtiyoj bo‘lmagan. Agar oltin tangalarning hajmi ehtiyojdan ortib ketadigan bo‘lsa, ular 
boylik  sifatida  avtomatik  tarzda  jamg‘armaga  o‘tadi,  aksincha  bo‘lganda  esa  to‘lov  vositasi 
sifatida  muomalaga  chiqadi.  Shu  bois  ham  oltin  tangalar  to‘lov  vositasini  bajargan  paytda  pul 
tizimini tartibga solish apparati va pul – kredit siyosatini amalga oshirishga ehtiyoj bo‘lmagan.