Qadimgi Rim va Yunonistondagi iqtisodiy ta`limotlar

Aristotel uchun ideal (bekam-u ko‘st) xo‘jalik - bu uncha katta bolmagan dehqonchilik xo'jaligi (unda albatta qular ishlagan) bo`lib, u deyarli kerakli barcha mahsulotni yaratuvchi (natural xo‘jalik) bolishi shart edi. Ayrim yetishmagan narsalarni esa qo‘shnilardan «odil almashuv» asosida olish kerak

Bu olimning xizmati shundaki, u birinchilardan iqtisodiyotning ayrim kategoriyalarini berdi va ma’lum darajada ular o'rtasidagi o‘zaro boglanishni aniqladi. Aristotelning iqtisodiy tizimi bilan A.Smitning «Xalqlar boyligi» asaridagi fikrlar hamohangligini Aristotel ko‘rish, qiymat qonunining hosil bolishi mexanizmini tushunish mumkin

• Aristotel uchun ideal (bekam-u ko‘st) xo‘jalik - bu uncha katta bolmagan dehqonchilik xo'jaligi (unda albatta qular ishlagan) bo`lib, u deyarli kerakli barcha mahsulotni yaratuvchi (natural xo‘jalik) bolishi shart edi. Ayrim yetishmagan narsalarni esa qo‘shnilardan «odil almashuv» asosida olish kerak

Qadimgi RIM dagi iqtisodiy g`oyalar

• M.a. Ill asrda Qadimgi Rim (hozirgi Italiya) da quldorlik munosabatlari o‘zining eng yuqori cho‘qqisiga ko‘tarilgan edi. Rimning boshqa yerlarini bosib olish uchun olib borgan urushlari tufayli yirik imperiya yuzaga keldi, ko‘plab qabila va xalqlar qullikka mahkum etildi.

Asosan asirlardan iborat bo‘lgan qullaming ahvoli Gretsiya qullarinikidan og‘irroqbo‘lgan
Yana bir o‘ziga xos xususiyat shundaki, agar Gresiyada qullar ko'proq hunarmandchilik va savdoda ezilgan bo‘lsa, Rimda qullar asosan qishloq xo‘jaligida ekspluatasiya qilingan. Ishlab chiqarishning quldorlik usulidagi qarama-qarshiliklar shu yerda eng keskin tus oldi va oxir-oqibatda halokatning paydo bo‘lishiga olib keldi

Qadimgi Rimda iqtisodiy g‘oyalarni ilgari surgan asosiy vakil

• Mark Portsiy Katon (mil.av. 234-149 y.), Mark Terensiy Varron (mil.av.116-27 y.), Lyutsiy Yuniy Moderat Kolumella (1 asr mil.av.), aka-uka Tiberiy (mil.av. 162-133 y.), Gay Grakxlar (mil.av. 153-121 y.)

DEHQONCHILK
• Katon ishlab chiqarishni tashkil etishni ayirboshlashni yaxshilashga bog‘lab, iqtisodiy ta’limotlar tarixida birinchilardan bo‘lib ishlab chiqarish samaradorligi muammosini ilgari suradi;
• Katonning fikricha, xojalikni samarali yuritish uchun barcha ishlab chiqarish omillaridan unumli foydalanish kerak, biinday omillarga u mehnat, yer va uni ishlash vositalarini kiritadi;
Mark Portsiy Katon
Asosiy asari
Undagi asosiy g`oyalar
Ortiqcha qishloq xo‘jaligi mahsulotini sotishni tashkil etish to‘g‘risida fikr yuritadi;
• Qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish mumkin bo‘lmagan mahsu- lotlarni sotib olish zarur, deb hisoblaydi;
• Zaytun yog‘ini eng foydali mahsulot, deb qaraydi.