Qaydalari NƏTĠCƏLƏRĠn dəYƏRLƏNDĠRĠLMƏSĠ tar ġX • pH elektrodu, 1933, Maclnnes ve Belcher • co 2
Yüklə 1,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- PaCO2-nin qiyməti 40mm c.s. Hər 10mm c.s.-a HCO 3
- Respirator asidoz kəskin xronik HCO3↑ HCO3↑ 1mmol/L 10mm c.s.PaCO2↑
|
PLAN NƏ Ü Ç Ü N QAN QAZLARI ? QAN QAZI NÜ MUNƏLƏRĠNĠN ALINMA QAYDALARI NƏTĠCƏLƏRĠN DƏYƏRLƏNDĠRĠLMƏSĠ TAR ĠX • pH elektrodu, 1933, Maclnnes ve Belcher • CO 2 ,1954, Stow-John W.Severinghaus • O 2 , Langdon-C.Clark • Toplama cihaz, Severinghaus • BE, HCO 3 , Polio salgını, Astrup-Andersen • Hemoksimetre Qan qazı elektrodları • Voltaj-elektrik axını fərqi • PO 2
• pH (Sanz elektrodu) • PCO
2 elektrodu (Stow Severinghaus) Clark elektrodu (pO 2 ) 0,7 v + - Ag/AgCl anod
Platin katod
KCl elektrolit Plastik membran Kan örneği Ampermetre
Sanz Elektrodu (pH) Ag/AgCl
H + elektrod Hg/HgCl Referans
elektrodu Kan
Doymuş KCl
solüsyonu Tampon
H + duyarlı cam Membran
Voltmetre Severinghaus elektrodu (pCO2) Mesh
bikarbonat Plastik membran Kan örneği H + duyarlı cam
elektrodlar Hemoksimetre Niy ə qan qazları önəmlidir? Ġstər stasionarda istərsə də təcili yardım xəstələrində ən tez
n əticə
ala bil
əcəyimiz laborator analizl ərdəndir.xəsətənin qan dəyərləndirilməsində ilk yerd ə durur.soruĢdurmaar nəticəsində mü əyyən edilib ki,t ədris klinikalarında həkimlərin yalnız 40%-i qan qazı n əticələrini dü zgü n d əyərləndirə bilir.x əstələrin n əticələrinin 1/3-inin dü zgü n dəyərləndirilmədiyi ortaya çıxmı Ģdır.amma əslində qan qazları ü stü ndən keçib getm əyəcək qədər vacib və ö nəmlidir. TƏNƏFFÜ S Ç ATIġMAZLIĞI 1. OkS
ĠGENASĠYA (PaO 2 , SaO 2 ) 2. VENT ĠLYASĠYA (PaCO 2 ) QAN DÖ VRANININ POZULMASI (Laktat)
TURġU-QƏLƏVĠ (metabolik) MÜ VAZ
ĠNƏTĠNĠN POZULMASI (pH, HCO
3 , BE)
Arterial qan qazlarına daxildir • Analizator tərəfindən ö lçü lənlər – pH, PCO 2 , PO 2 , SO
2 • Hesablanan gö stəricilər – BE, HCO 3 , SO 2 • Qanın biokimyəvi gö stəriciləri – qan elektrolitleri, laktat, glukoza, sidik turĢusu • HEMOKSĠMETRĠYA – Oksigenin saturasiyası
QAN QAZLARINDA NORMAL GÖ ST
ƏRĠCĠLƏR Parametre Arter (N) Arter (Sınırlar) Ven Kapiller
pH 7,40
7,35-7,45 7,35
7,30-7,33 PCO
2 40 mmHg
35-45 46 40-45 PO 2 100 mmHg 80-100 40 35-40 HCO 3 24 mEq/L 22-27 27 18-20 BE 0 mEq/L
2 OksiHb
Doygunlu ğu %98 >95 %75
%75 Hb 14 12-15 Oksijen içeri ği 19,8 % hacim 16 % hacim • pH = 7.35-7.45 • pO2 = 80-100 mmHg • pCO2 = 35-45 mmHg • O2SAT % = 95-100 • HCO3 = 22-26 mmol/L • BE = ± 2.5 • Laktat = 0.5-1.5 mEq/L • COHb %= 1-3 • Dig ər (K, Na, Ca, Hct) AQQ d əyərləndirilməsində 5-6 addım: 1.Ph gö st əricisi 2.Respirator komponent 3.Metabolik komponent 4.Kompensasiya yaxud dekompensasiya 5.Oksigenasiya pO 2 6.N
əticə ph - Mayed əki hidrogen ionu konsentrasiyasının neqativ loqarifmidir -H+ qatılı ğı çox aĢağı(0.000000004 Eq/l) olub ph ilə ifadə edilir -H+ artarsa ph azalır v ə maye asidik olur,H+ azalarsa ph yü ksəlir və maye q ələvi xü susiyyəti qazanar. ph=24x(PaCO2/HCO3) Kassier Bleich b ərabərliyi Ph <7 ya da >7.8= ö lü m Albumin –H+ da
CO2 VENTİLYASİYA PERFUZİYA DİFFUZİYA T ƏNƏFFÜ SÜ N FĠZĠOLOGOYASI PaCO2↑ ALVEOL –
ARTERİAL QRADİYENTİ PO2↑
CO2 • 70% HCO3,23%Hb ilə,7% plazmada sərbəst Ģəkildə dö vr edir. • PaCO2,dCO2,TCO2 HCO3 • Metabolik komponent • HCO3 (aktual).analiz zamanı hesablana HCO3.22-26 mmol/L • HCO3(standart).PaCO2və PaO2 nin normal qiym
ətlərində olması gərəkən HCO3. Henderson-Hasselbalch b ərabərliyi pH = 6.1 + log (HCO 3 / 0.03 x PCO 2 ) 20 pH ~ HCO 3 / PCO 2 pK
12345 l ər qaydası PaCO2-nin qiyməti 40mm c.s. Hər 10mm c.s.-a HCO 3 Kəskin
xronik PaCO2↑
Resp.asidoz PaCO2↓
Resp.alkaloz 1 2 4 5
Kompensasiya ,dekompensasiya Respirator asidoz kəskin xronik HCO3↑ HCO3↑ 1mmol/L 10mm c.s.PaCO2↑ 4mmol/L 10mm c.s.PaCO2↑ Respirator alkaloz kəskin xronik
HCO3↓ HCO3↓
2mEq% ↓ 5mEq% ↓
Metabolik asidoz PaCO2↓
1,5xHCO3+8 ↓ Metabolik alkaloz PaCO2↑ 0,9xHCO3+16↑ SO 2 • Saturasiya: Hb nin O 2 doymu
Ģluğudur • Standart bir O 2 ayrılması əyrisi ilə hesablanır – Severinghaus Slide Rule (Nomogram) • PaO 2
– Hb nö vləri?, əlavə təsirlər(temperatur, PaCO 2 , tur Ģu/qələvi) – CO-oksimetriya (Spektrofotometriya): əvvəlcə hemolizlə Hb hü ceyr ə xaricinə çıxarılır, fərqli dalğa uzunluğu ilə ö lçü lü r(oksiHb, COHb, MetHb, fHb...) Artiq/ əksik qələvi (Baz Excess) 37°C’de,
PaCO 2 40 mm c. olduqda, pH’ı 7.4- ə gətirən turĢu və qələvi miqdarıdır. Qısaca asit-baz balansının metabolik komponentini gö st ərir.
BE={[HCO3-]-24,4+(2,3X[Hgb]+7,7)X(pH-7,4)}X(1-0,0023X[Hgb]) Normal: 2 Poziti d əyərlər
metabolik alkalozu Neqativ d əyərlər metabolik asidozu gö sterir . BEecf=HCO3 – 24,8 + 16,2 (pH – 7,4) BE • Aktiv BE: – ABE, cBase(a), cBase(b) qanda • Standart BE: – SBE, cBase(ecf)hü ceyrə xarici mayedə BE d əyərləndirilməsi Anion gap(HCO3 itkisi) • Qan anionları:Cl və HCO3 • Qan kationlar: Na və K AA=Na-(Cl+HCO3) norma 12±4mEq/l
• Anion gap qiymətinin nə faydası var ? • Anion gap olan metabolik asidoz ile olmayan metabolik asidozun etiologiyası ve müalic əsi fərqlidir • Əsas məqsəd HCO3 miqdarını,itikisini hesablamaqdır • Anion gap yoxsa asidoz mü alicəsi = Maye replazman • Anion gap varsa asidoz mü alicəsi = Maye + NaHCO3 • Bü tü n elektrolit ve AQQ parametrləri normal sərhəddə oldu ğu halda xəstədə anion gap ola bilər. (Ö rn: AA metabolik asidoz + metabolik alkaloz) F ĠO2
• Normada 0.21 • H
ər 1 L/dəq nazal O2 alan xəstədə FiO2 %4 artır • misal: 5 L/d əq-də O2 alan xəstədə FiO2-si 0.21 + (5x4) = 0.41- dir
• PaO2/FiO2 nisb əti hesablamaq lazımdır turĢu-qələvi mü vazinəti: ph qiymətinə gö rə Elektrolit balansı:Na,K,Cl və HCO3 gö stəricilərinə gö rə Maye balansı: Na və qanın osmolyarlığı ilə
Laktat • qlükoza+2ATF+2H2PO4→2Laktat+2ADF+2H2O • N: 2mmol/L↓ (sakit halda) • Hipoksemiya (Ģok) • Endotoksemiya (gr – septik Ģok) • Tiamin çatıĢmazlığı (Piruvat dehidrogenaza) • ġiddətli alkaloz • QC çatıĢmazlığı, adrenalin verilməsi, nitroprussid toks, kəskin bronxial astma
Nü mun ələrin nö vü • Qan qazları üçün arterial qan idealdır • Kapilyardan aldığımız qan alternativ olaraq baxıla bil ər • Venoz qan əksərən istifadə edilməz • Ġstisna: mikst-venoz qan Kapilyar qan nü mun əsi alınması mü mkü n olan bö lg ələr
• Qulaq məməciyi • Barmaq ucu • Ayağın baĢ barmağı • Topuq
Arterial qan axımını sür ətləndirmək • Bölgə isidilir, vazodilatasiya / hiperperfuziya üçün şərait yaradılır NCCLS. Procedures for Collection of Diagnostic Blood Specimens by Skin Puncture - Third Edition; Approved Standard; 1991. Normal kapilyar axın Arterial qan dövranı gücləndikdən sonra kapilyar axın p O 2 (a)= 90
p CO 2 (a)=40 p O 2 (a)= 90
p CO 2 (a)=40 p O 2 (k)= 60
p CO 2 (k)=42 p O 2 (k)= 86
p CO 2 (k)=41 Atmosfer havasının qarı Ģması
– p CO 2 dolayısıyla d əyiĢir –
O 2 birba Ģa ya dolayı yolla dəyiĢir • Atmosfer ile t əması azaltmaq ü çü n: – qan axınının yetərli olduğundan əmin olmalı – qalın bir qan damlasının axması üçün Ģərait yaratmalı – Nü munəni qan damlasının tam orta hissəsindən almalı
– Kapillyar tü pü cəld bağlamalı • Nü mun ə bö lgəsini sıxmamalı! – qanın arterial xü susiyyəti itər – qan hü ceyrələrinin hemolizi – Toxuma mayesi ilə qanın qarıĢması Mikst-Venoz qan • Ağciyər arteriya (Swan-Ganz) kateteri • Bu nü munə aĢağıdakıların dəyərlendirilməsi ü çü n istifad ə edilir: – SvO
2 – AC əməliyyatı (Ģunt) – O 2
x AQA analizi ü çü n arterial qan haradan alınır ?
Radial arter ve ulnar arter Femoral arter Dorsal pedal arter Brakial arter • antikoaqulyant (Asidik ) pH (minimal) HCO
3 , pCO
2 , pO
2 (dilusyon) Ölçülü alınmalı, Heparin tamamilə boşaltılmalı(1mL qan/0.05mL heparin) • 10mL şprisdə 0.25mL ölü mesafe • Li Heparin • Na Heparin • temperatur – Xəstədə temperatur aşağı düşdüyündə • pH, SO
2 • pO
2 – Xəstədə temperatur artdığında • pH • pO
2 , pCO
2↑ • daşınma – Plastik şırınqalar otaq temperaturunda yalnız 30 dəq saxlanıla bilər – WBC, PLT pO 2
Arterial qana 1/10 venoz qan qarışması pO2 n ə tic
ə sini %25 azaldır. Metabolik asidoz B ədəndə turĢ xassəli maddələrin toplanması və HCO3 itkisi ilə xarakterizə olunur.Ph ↓və HCO3↓ metabolik asidoz ↙ ↘ normal AA yü ks əlmiĢAA - diabetik ketoasidoz ↙ ↘
hipokaliemik normokaliemik • Renal tubulyar asidoz - hidronefroz • Qastrointestinal itki - hipoaldosteronizm • Karboanhidraza ferment itkisi - NH4Cl, arginin HCL q əbulu Qlomerulyar filtrasiyanın sür əti 20 m/dəq də sidik turĢusu və kreatin >40 mq/dl --asidoz
Metabolik alkaloz • HCO3↑ vəya H+ ionu itkisi ilə baĢ verir. Qusma(aldosteron təsiri,hipokalemik+H sidiklə atılır=paradoksal asiduriya) Nazoqastral aspirasiya Diuretiklərin uzun mü ddət qəbulu HCO3 artıqlığı Massiv qan transfuziyası Uzun mü ddətli steroidlərlə mü alicə Xronik hiperkapniyanın sürətli korreksiyası Respirator asidoz 1. Hipoventilyasiya il ə əlaqədar ph↓ və PaCO2
↑, HCO3↑ bö yrəklər tərəfindən tutulur • XAOX
• Bronxial astma • Traxeobronxial yolların obstruksiyası • Pulmonar ö dem • Neyromuskulyar xəsətəliklər(miasteniya gravis) • MSS depressiyası(opioidlərin qəbulu)
2.T ənəffü s mərkəzinə olan təsirlər:narkotik və barbituratların uzunmüdd ət qəbulu,MSS x əstəlikləri,ensefalit,koma. 3.Dig ər səbəblər:yuxu poz ğunluğu,piylənmə,peritonit Respirator alkaloz 1.Hiperventilyasiya Ph ↑ PaCO2↓ HCO3↓ Ağrı
Temperatur Hipoksiya Sepsis Beynin travmatik zədələnməsi Ağciyərlərin emboliyası Hamiləlik Pnevmatoraks 2.Anksiolitikl ər,Qram mənfi bakteriyaların fonunda əmələ gələn septisemiya.
• Nümunə 1: Nümunə2: • pH=7.23 ph=7.48 • PaCO2=48 mmHg PaCO2=67.2mmC • PaO2=90.4 mmHg PaO2=44.9 mm.c • HCO3=13 meq/L HCO3=22
• Nümunə 3: Nümunə4: • pH=7.24 ph=7.49 • PaCO2= 31mmHg PaCO2=44mmC • PaO2=90.4 mmHg PaO2=44.9 mm.c • HCO3=25 meq/L HCO3=35
Xəstə1 Nəfəs almanın çətinliyi ilə müraciət etmiş 35 yaşlı qadın • PaO2: 72mm c.s. • PaCO2: 31mm c.s. • Ph: 7.47 • SaO2: 91% • HCO3: 25mEq/L Nəticə:hipoksemik respirator alkaloz
Xəstə2 65 yaşlı qadın nəfəsalmanın çox tez-tez sıxlıqda pozulması və çətinləşməsi şikayətilə müraciət edib.
• PaO2: 95mm c.s. • PaCO2: 36mm c.s. • Ph: 7.26 • SaO2: 97% • HCO3: 12mEq/L Nəticə: kompensə olunmayan Metabolik asidoz PaCO2=1.5x12+8=26 AA=Na-(Cl+HCO3)=24 Xəstə3 70 yaşlı kişi ciddi nəfəs darlığı,bronxospazm,KÜÇ,AXOX ilə müraciət edib.
• PaO2: 56mm c.s. • PaCO2: 45mm c.s. • Ph: 7.40 • SaO2: 78% • HCO3: 26mEq/L
Alveol-arterial qradient! PAO2-PaO2 • PAO2 145-(PaO2+(1.25xPaCO2)) • PAO2 150-(PaO2+PaCO2)=150-(56+46)=49 Xəstədə diffuziya pozğunluğu var və bu səbəbdən kardiologiya şöbəsində müalicəni davam etməlidir.
Ədəbiyyat: • E-Medicine • Tintinalli’s Emergency Medicine • Tü rk Toraks Dergisi • 1- Cuhruk H. Asit- baz dengesi: In Morgan GE, Mikhael MS, Murray MJ. Ç eviri ed: Tulunay M, • Cuhruk H. Klinik Anesteziyoloji. Gü nes kitapevleri. Ankara, 2008, p:708- 724.
• 2-Sakas P, Flaherty M. Kan gazı ve asit-baz incelemesi: In James Duke (Ç ev: Yalım Dikmen) • Anestezinin sırları. ikinci baskı Nobel kitap evi. Ankara, 2006, p:10-14 • 3- Esener Z. Klinik Anestezi, Logos yayıncılık, 3. baskı, 2004, p:452-479 Diqq ətinizə gö rə minn ətdaram))) Yüklə 1,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|