QəDİm miSİrda dərmanşÜnasliq

QƏDİM MİSİRDƏ TƏBABƏTİN DOĞULMASI VƏ TİBBİ HƏYATIN MƏLUMAT MƏNBƏLƏRİ 
 
Nil Sarı təbabətin qədim dövrlərdə meydana çıxmasını bu cümlələrlə izah edir: “Tarixdən əvvəlki dövrdə insanın ən böyük nailiyyəti sərt ekoloji 
şəraitə baxmayaraq həyatda qala bilməsi idi. Dörd dəfə müntəzəm fəsillər pozuldu və buz dövrü baş verdi. İnsan yer üzündə ilk yaranandan 
bəri bədbəxt hadisələr və xəstəliklərlə qarşılaşır. Hâlbuki insana verilən ən qiymətli nemət onun bədəninin öz yaralarını düzəldə bilməsi və 
xəstəliyinə qalib gəlməsidir, yəni insanın fitrəti onun ən yaxşı dərmanıdır. 

---

İnsanlar heyvanlar kimi öz “instinktlərinə” arxalanırdılar. Əllərində olan müalicəvi güclə kömək etdilər. Yaralı heyvanın yarasını yalaması, 
gözünə pərdə bağlamış keçinin koldan asaraq xəstə gözünü açması, qarnında şişkinlik hiss edən leylək dimdiyi ilə imalə çəkməsi, bayquş kimi 
insanların diqqətini çəkmiş olmalıdır. saç bitindən qurtulmaq üçün özünü torpaqla yumaq. Ola bilsin ki, insanlar heyvanlardan bəzi müalicə 
üsullarını öyrənib, onları təqlid ediblər. 
Şəkil 7-8-9. Qədim Misirdə Tibbi Üsullar 
İnsanlar barmaqlarını sıxaraq və ya bir az yuxarıdan bağlayaraq qanaxmanı dayandırmağa çalışırlar. Əvvəlcə qızdırmanı dayandırmaq, qızdırmalı 
bədəni öz instinktləri ilə soyuq suya salmaq kimi müalicələr etdilər. Daha sonra ağlını işə salmağa başlayan insanlar "sınaq və səhv" yolu ilə 
öyrənməyə başladılar. Onlar bir çox bitkilərin faydalı və zərərli müalicəvi təsirlərini sınaq və səhv yolu ilə, yəni empirik olaraq kəşf etdilər. Biz 
hansı bitkilərin faydalı, hansının zərərli olduğunu öyrənməmişdən əvvəl bəlkə də on minlərlə insan zərər çəkmiş olmalıdır. “Səbəb-nəticə 
əlaqəsi qurmaq asan deyildi”.

---

Qədim Misir xalqı da tibbi üsulları kəşf edərkən bu proseslərə əməl edirdi.
Göründüyü kimi, səmanı çox yaxşı müşahidə edən Qədim Misir 
xalqına görə, hər bir planetin xarakteri fiziki və mənəvi bədənin oxşar xüsusiyyətlərində, balanssızlıqlarında və xəstəliklərdə, şüurun müxtəlif 
səviyyələrində müalicələrdə (oxşarlıq qanunu) yatır. 
Şəkil 10-11. Qədim Misirdə Göylə Təbabətin Əlaqəsi 
Misir təbabətinə dair tarixi məlumatlar daha çox Ebers, Kahun, Berlin və Smith papiruslarına əsaslanır. Misirlilər öz təcrübələrini və biliklərini 
rulon şəklində istifadə etdikləri papirus bitkisindən əldə etdikləri kağıza qeyd edirdilər. Qədim Misir təbabəti haqqında məlumat mənbələrinə 
müxtəlif tibbi papiruslarda, dini mətnlərdə, fəlsəfə, elm, incəsənət, astrologiya, allopatiya (əks müalicə üsulu), homeopatiya (müalicə üsulu 
kimi) və herbologiya (bitkilərlə müalicə) mətnlərində rast gəlmək olar.55 Ən çox tibbi məlumatları ehtiva edən papiruslardan əhəmiyyətli 
olanlar; Dərmanlar və sağlamlıq məsləhətləri verən Edvin Smit (e.ə. 17-ci əsr); cərrahi müalicə üsullarının təsvir olunduğu Ebers (e.ə. 16-cı əsr); 
və Ürəklər (e.ə. 16-cı əsr) papiruslarında sınıq və dislokasiya müalicələrindən bəhs edilir. Bu məlumatların işığında bu mənbələri ən yenidən ən 
qədiminə qədər xronoloji olaraq aşağıdakı kimi müzakirə etmək olar