QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov


Y.Odum (1975) kommensalizm, kooperasiya və mutualizmi (simbiozu) qarşılıqlı  təsirin müsbət



Yüklə 4,26 Mb.
səhifə128/706
tarix28.12.2021
ölçüsü4,26 Mb.
#15875
növüDərs
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   706
Y.Odum (1975) kommensalizm, kooperasiya və mutualizmi (simbiozu) qarşılıqlı  təsirin müsbət 

növünə aid edir. Ekoloqların çoxunun fikrincə sabit (stabil) ekosistemlərdə mənfi və müsbət qarşılıqlı təsirlər 

tarazlıqda olmalıdır.  

Kommensalizm, kooperasiya və mutualizmə  təkamül gedişində müsbət qarşılıqlı  təsirin ardıcıl 

mükəmməlləşmə mərhələsi kimi baxmaq olar.  



 

4.4. Kommensalizm – müsbət qarşılıqlı  təsirin daha sadə tipi sayılır.  İki növ arasında gedən qarşılıqlı 

təsirin bu formasında növün biri öz fəaliyyəti ilə (kommensala) qida və ya sığınacaq verir. Başqasının yaşayış 

yerinə köçən orqanizmlər (kommensallar) «ev yiyəsinə» heç bir ziyan yetirmir. Sığınacaq kimi ya tikintidən 

(yuva), yaxud digər növün bədənindən istifadə olunur. Ağacların gövdə qabıqlarında epifit bitkilərin 

məskunlaşması da kommensalizm sayılır. Quş  və  gəmiricilərin yuvalarında buğumayaqlıların olduqca çoxlu 

növləri məskunlaşır və orada parçalanmış (çürümüş) üzvi qalıqların və ya digər birgə sakinlərinin qalıqları 

hesabına qidalanırlar. Bir çox növlər yalnız yuvalarda yaşayır və oradan kənara çıxmırlar, belə növlər nidikol 

adlanır.  

Kommensalizm  əlaqə tipi təbiətdə olduqca mühüm hesab edilir. Belə  əlaqə növlərin daha sıx birgə 

yaşamasına, mühitdən, qida resurslarından daha tam istifadə etməyə şərait yaradır.  

Lakin bəzən kommensalizm başqa əlaqə tipinə keçir. Məsələn, qarışqa yuvasında çoxlu qarışqalarla birlikdə 

stafilinid böcəyinin növlərinə rast gəlinir. Onların yumurtaları, sürfə və pupları qarışqa balaları ilə birlikdə olur. 

Bu balalar böcəyin yumurta, sürfə  və baramasına qulluq edir, onları yalayır və xüsusi kameralara daşıyırlar. 

Bəzən qarışqalar iri böcəyi də qidalandırır.  




Yüklə 4,26 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   706




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin