QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov



Yüklə 4,26 Mb.
səhifə131/706
tarix28.12.2021
ölçüsü4,26 Mb.
#15875
növüDərs
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   706
 

4.7. Amensalizm. Bu biotik əlaqə formasında iki qarşılıqlı təsir göstərən növlərdən birinə birgə (bir yerdə) 

yaşamaq mənfi nəticə göstərir, digəri isə ondan nə fayda alır, nə  də  zərər çəkir. Belə qarşılıqlı  əlaqə  təsirinə 

əsasən bitkilərdə rast gəlinir. Məsələn, işıqsevər ot növləri fıstıq və ya küknar meşəsində ağac çətirlərinin güclü 

kölgəsi altında sıxışdırılır, lakin ağaclara belə «qonşuluq» heç bir fərq göstərmir. Bitkilərdə  bəzən birinin 

ayırdığı məhsul digərinin (amensalın) böyüməsini ləngidir. Bu əlaqə adətən birbaşa rəqabətə aid edilir və anti-

bioz adlanır. Bu əlaqə forması bitkilərdə yaxşı öyrənilib, bunun əsasında resurs uğrunda rəqibə qarşı mübarizə 

məqsədilə müxtəlif zəhərli maddələrdən (herbisid) istifadə olunur. Bu hadisə allelopatiya adlanır.  

Amensalizm su mühitində də yayılmışdır. Məsələn, göy-yaşıl yosunlar suyun çiçəkləməsinə səbəb olur, bu-

nunla da su faunası, bəzən suvata (su içməyə) gələn heyvanları (mal-qaranı) da zəhərləyir. Digər yosun növləri 

də bu xassəyə malikdir, onların ayırdığı peptid, xinon, antibiotiklər və digər maddələr hətta kiçik dozada da 

zəhərlidir. Bu zəhərlər ektokrin maddələr adlanır.  




Yüklə 4,26 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   706




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin