QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

VIII FƏSİL 

İNSAN EKOLOGİYASI 

 

8.1. İnsanın biososial təbiəti və ekologiyası 

İnsan Yer üzərində canlı orqanizmlərin inkişafının ən yüksək pilləsi sayılır.  

İ.T.Frolova (1985) görə  «İnsan təbii-tarixi proseslərin subyekti, Yer üzərində maddi və  mənəvi 

mədəniyyətin inkişafı, digər həyati formalarla genetik bağlı olub, lakin onlardan əmək alətləri istehsal etmək 

qabiliyyəti, aydın nitqi, aktiv yaradıcılığı və əxlaqi şüuru ilə fərqlənən biososial canlı varlıqdır».  

İnsan həyatının vahid sistemli şəraitlə təyin olunması onun biososial təbiətini əks etdirir. Bura həm bioloji, 

həm də sosial elementlər daxildir. Bu, insanın tək bioloji deyil, həm də sosial adaptasiya olunmasını tələb edir. 

İnsan təbiətinin bu sahəsi sosial fənnlərin böyük qrupu tərəfindən öyrənilir.  

İnsanın bioloji adaptasiyası heyvanat aləmindən olduqca fərqlidir. Belə ki, sosial faktorun artması zamanı o, 

həm  bioloji, həm də  sosial funksiyasını saxlamağa cəhd göstərir. Bu vəziyyət böyük ekoloji əhəmiyyət 

daşıyaraq, «insan» məvhumunun müəyyən edilməsində ekoloji baxımdan yanaşmağı əks etdirir.  

İnsan – heyvanat aləminin bir növü olub, mürəkkəb sosial təşkili və  əmək fəaliyyətinə malik olmaqla, 

orqanizmin bioloji, o cümlədən etoloji (ilkin vərdişləri) xassələrini xeyli dərəcədə «aradan götürür» (az nəzərə 

çarpacaq dərəcəyə endirir) (Reymers, 1990).