QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

Tükənməyən təbii resurslara okeanın su resursları, iqlim resursları, yer təkinin enerjisi, dəniz qabarması 

və dalğaları daxildir.  

 

Planetar miqyasda su resursları praktiki olaraq tükənməyən resurs hesab edilməsi faktı məlumdur. Lakin 

Yer səthində su istifadəsi sistemində  şirin su ehtiyatı qeyri-bərabər paylanmışdır. Arid və subarid rayonlarda 

geniş  ərazilərdə suyun çatışmazlığı xüsusilə müşahidə olunur. Sudan qeyri-səmərəli istifadə olunması 

nəticəsində regionlar səviyyəsində və lokal səviyyədə su ehtiyatının faciəli azalması baş verir.  

 

Məlum olduğu kimi, Yerin hidrosferinin su obyektlərində suyun ümumi həcmi 1390 mln. km

3

-a 

yaxındır. Lakin onun 96,4%-i Dünya okeanının duzlu suları və yalnız 2,6%-i (36 mln. km

3

) şirin suların payına 

düşür.  

 Duzlu 

dəniz suyunun şirinləşdirilməsi texnologiyası artıq məlumdur. Odur ki, Dünya okeanı, duzlu 

göllər və duzlu yeraltı sular gələcəkdə potensial su resursları kimi istifadə oluna bilər. Bərpa olunan şirin suyun 

illik miqdarı o qədər də böyük olmayıb müxtəlif məlumatlara görə 41 …. 45 min km

3

  təşkil edir. Dünya 

təsərrüfatına öz ehtiyacını ödəmək üçün 4,5 min km

3

-ə yaxın su tələb olunur. Bu isə bərpa olunan su resursunun 

təxminən 10%-i qədərdir. Deməli, təbiətdən, su resurslarından səmərəli istifadə etmək  şəraitində, bu su 

resursları tükənməz resurs kimi qiymətləndirilə bilər. Lakin bu prinsiplər pozulduqda ekoloji vəziyyət olduqca 

kəskinləşə bilər və  hətta planetar miqyasda təmiz  şirin su defisiti yarana bilər. Hələ ki, təbii mühit müxtəlif 

məqsədlər üçün öz ehtiyaclarını ödəmək üçün hər il bəşəriyyətə 10 dəfə çox su «bəxş» edir.