QəRİb məMMƏdov mahmud xəLİlov

 

Gədəbəy qəsəbəsi ətrafında krım şamı əkini 

 

MEŞƏ FAUNASI – Yer kürəsi meşələrində yaşayan heyvan 

növlərinin məcmusu: yer səthində yaşayan heyvanların yarısını  təkil 

edir. Meşə bitkisinin tərkibi və quruluşu onun faunasının zənginliyi və 

müxtəlifliyini müəyyən edir. Meşə qruplaşmaları nə qədər mürəkkəb və 

rəngarəngdirsə, yem bazası boldursa, meşə faunası da bir o qədər bol və 

rəngarəng olar. M.f.-nın bir çox növləri meşənin həyatında mühüm rol 

oynayaraq onun böyüməsi, inkişafı, bərpası  və formalaşmasına təsir 

göstərir. Bir sıra quşlar və  məməlilər ağac və kolların toxumları, 

meyvələri ilə qidalanaraq onların yayılmasına və bitməsinə kömək edir. 

Bununla bərabər M.f. meşəyə  və meşə  əkinlərinə müəyyən ziyan da 

verir. (bir çox cücülər, gəmiricilər). 

Respublikamızın Talış zonasının M.f. daha çox zənginlyi ilə seçilir. 

Talış dağları meşələrində cüyür, bəbir, meşə pişiyi, qaya dələləri, vaşaq, 

yereşənlər, kirpi, süleysin, köstəbək, çaqqal, qonur ayı, porsuq, 

samurlar, çöl donuzu, dənizə yaxın düzən meşələrdə quşlardan 

qaşqaldaq, qamışlıq quşu, kiçik bozca, ağqarın, cüllütlər, qağayı, 

sternalar, anqutlar, qaqar, boz qaz, sarıleylək, bildirçin, meşə göyərçini, 

sultan toyuğu, qaratoyuq, sarquşu, qırqovul, turac, qızlar quşu və s. 

geniş yayılmışdır. Endemik quşlardan Hirkan zığzığı, Hirkan payız 

bülbülü, Hirkan zaryankası, Hirkan arıquşu, Talış  qırqovulu və s. 

göstərmək olar, endem cücülərə (kəpənək, qarışqa, böcək və s.) də rast 

---

 

295 

 

gəlinir. 

Böyük və Kiçik Qafqazın dağ meşələrində yaşayan məməli 

heyvanların  əksəriyyəti qiymətli ov heyvanları, yaxud estetik cəhətdən 

nadir, gözəl heyvanlardır. Bu meşələrdə  yırtıcı heyvanların xarakterik 

nümayəndələrindən bəbir, boz ayı, canavar, çaqqal, tülkü, kaftar, vaşaq 

və meşə pişiyidir. Qiymətli ov heyvanlarından isə dırnaqlılara aid olan 

Bezoar keçisi, Qafqaz dağ keçisi, Qafqaz maralı, cüyür, dağ qoyunu, 

köpgər, çöl donuzu, gəmiricilərin nümayəndələri olan dovşan, dələ, 

sincab, porsuq, gəlincik, meşə süleysinləri, qulaqlı kirpi, çay samuru, 

quşlardan Qafqaz uları, alacəhrə, meşə  əlvan bülbülü, qaratoyuq, iri 

əlvan ağacdələn, arıquşu və s. göstərmək olar.