QəRİb məMMƏdov mahmud xəLİlov

POZULMUŞ TORPAQLAR –  İnsanın istehsal fəaliyyəti 

nəticəsində torpağın təsərrüfat  əhəmiyyətini itirməsi, torpaq, bitki 

örtüyünün hidroloji rejiminin pozulması  və texnogen relyefin əmələ 

gəlməsi ilə əlaqədar ətraf mühitə mənfi təsir mənbəyi sayılır. 

POLİSENOTİK POPULYASİYA – Bir biosenozdan başqasına ak-

tiv yerdəyişən (hərəkət edən) heyvan populyasiyası. Məs. dırnaqlı hey-

vanlar, yırtıcılar, köçəri quşlar, köçəri heyvanlar. 

POPULYASİYA, ekologiyada (lat. populus – xalq, əhali) – 

müəyyən ərazidə yerləşən, bir-birilə və başqaları ilə qarşılıqlı əlaqə şəra-

itində uzun müddət sayını tənzim edə bilən hər hansı növün fərdlər qru-

pu; uyğunlaşma xarakterli struktur və  həyat ritminə malikdir. Növlər 

çoxlu populyasiyadan ibarətdir. Ev heyvanlarının ayrı-ayrı qruplarının 

(cins, sürü) və mədəni bitkilərin (sort, klon, xətt) də P.-sı vardır. P.-nın 

mühüm xüsusiyyəti fərdlərlə  tənzim olunmasıdır. P. daxilində  ərazi və 

qida əlaqəsinə nisbətən çoxalma əlaqəsi daha güclüdür. Fərdlərin gene-

tik morfofizioloji və etoloji cəhətdən müxtəlif keyfiyyətli olması P.-da 

davamlı struktur yaradır. P.-ya daxil olan fərdlərin sayı çox dəyişə bil-

diyi üçün onun strukturu dinamikdir. Buna görə  də P.-nın tutduğu 

sahənin sərhədlərini müəyyən etmək çətin olur. Konkret şəraitdə P.-nın 

ən çox əlverişli sayına onun homeostazı deyilir. P. öz sıxlığını 

tənzimləməklə növün nəslini qoruyub saxlayır. P-lar sayına və struktu-

runa təsir göstərərək biogeosenozun dinamikasına səbəb amilə çevrilir. 

Beləliklə, ayrı-ayrı  fərdlərin mühitə uyğunlaşma qabiliyyətinə nisbətən 

P.-nın uyğunlaşma imkanı genişdir. Özündə çoxlu P. birləşdirən növün 

uyğunlaşma imkanı isə daha çoxdur.