Q/İ I mövzu. MaliYYƏNİn mahiYYƏTİ VƏ funksiyalari. P L a n maliyyənin mahiyyəti, predmeti və metodu

Sxem 1.1. Maliyyənin iqtisadi mahiyyəti

Maliyyə resurslarına maliyyə münasibətlərinin maddi daşıyıcıları kimi baxılması maliyyəni dəyərin bölgüsündə iştirak edən digər kateqoriyalardan fərqləndirməyə imkan verir. Çünki başqa kateqoriyaların heç birinin belə maddi daşıyıcıları yoxdur. Məcmu daxili məhsul və milli gəlirin bölgü və yenidən bölgüsünün mürəkkəbliliyi maliyyə ilə yanaşı, başqa iqtisadi kateqoriyaların da iştirakını zəruri edir. Məsələn, qiymət, əmək haqqı, vergi, faiz, dividend və s.

Maliyyə münasibətlərini digər pul münasibətlərindən fərqləndirən bir sıra xüsusi elementlər vardır.

1. Maliyyə münasibətləri bölgü xarakteri daşıyır, yəni ümumi milli məhsulun və milli gəlirin bölgüsü və yenidən bölgüsü ilə əlaqədardı.

2. Maliyyə münasibətləri bilavasitə dövlətlə əlaqədardır, yəni imperativ xarakter daşıyır. Maliyyə münasibətləri yalnız dövlətlə əlaqədar formalaşan imperativ pul münasibətlərini özündə əks etdirir.

3. Maliyyə münasibətləri pul fondlarının yaradılması və istifadəsi ilə əlaqədardır. Onlar bu və ya digər səviyyələrdə (dövlət müəssisəsi, təşkilat) pul fondlarının yaradılması və istifadəsi ilə əlaqədar olan iqtisadi münasibətlər sistemini ifadə edir.

Bu münasibətlərin hər üçünə uyğun olan pul münasibətləri maliyyə münasibətlərinə aiddir.

Hər bir fənni bir-birindən fərqləndirən onun predmetidir. Maliyyənin predmeti-ümumi milli məhsulun və milli gəlirin bölgüsü yenidən bölgüsü, pul vəsaitləri fondlarının yaradılması və istifadəsi ilə əlaqədar iqtisadi münasibətlər sistemindən ibarətdir.

Maliyyənin predmetinin öyrənilməsi zamanı dialektik metoddan istifadə olunur. Dialektik metod hər bir hadisə və prosesi inkişafda və qarşılıqlı əlaqədə öyrənir. Maliyyə həm kəmiyyət, həm də keyfiyyətcə inkişaf edir. Kəmiyyətcə inkişaf dedikdə maliyyə vəsaitlərinin və fondlarının hərəkətini, keyfiyyətcə inkişaf dedikdə isə maliyyə münasibətlərinin daim təkmilləşdirilməsi nəzərdə tutulur.

Maliyyə münasibətləri qarşılıqlı əlaqədə öyrənilir. Həmçinin maliyyənin ayrı-ayrı bölmələri, elementləri, fondları arasında daim qarşılıqlı əlaqələr yaranır.