Quality of Service (QoS)

Bandwidth- Bir kanal boyunca son nöqtəyə çatdırıla biləcək maksimum məlumat miqdarıdır, bits / second, BPS: bit-per-second ilə qiymətləndirilir.
Packet Loss-Məlumat ötürülməsi əsnasında bəzi paketlərin hədəfə çatdırılmasını ifadə edər. Bu, səhv istiqamətləndirmə, ötürülmə əsnasında paketlərin zərər görməsi, cəhd və s yollarla baş verə bilər.
Throughput- Bir nöqtədən digər bir nöqtəyə mühit üzərində problemsiz ötürülən məlumatların nisbətini verir. Bəzi qaynaqlar bandwidth istifadə nisbəti olaraq da istifadə edilir.

QoS xarakteristikası	M/D/1 modeli
Q- Növbənin orta uzunluğu
W- Sistemdə paketlərin gözləmə müddəti
tq -Növbədə paketlərin gözləmə müddəti(san)
N-Sistemdə olan paketlərin orta sayı
T- Sistemdə gözləyən paketlərin müddəti(san)

Bu laboratoriya işində Wireshark şəbəkə analizatoru vasitəsilə aparılıb. Beləki, bu analizatorda 5 eksperiment aparılıb və Statistics Summery funksiyasından istifadə olunub. Bir eksperimentin nümunəsi:

Burada əsas orta sürət bizə lazım olacaq (Avg. MBit/sec-proqramda(WireShark-da)əldə olunan orta sürət). Bundan istifadə edərək (kanalın istifadəetmə əmasalı)-nu tapacağıq. Bunun üçün isə aşağıdakı düsturdan istifadə olunub:
və ya
V_m-burada modemin sürətidir və mən modemin sürətini 5.18 olaraq götürürülmüşdür.
V_modem= 5.18

№	Avg.MBit\sec	p	Q	W	tq	N	T
1	0,493	0,0951	0,005	0,0525	0,5525	0,101	1,0525
2	0,7792	0,1504	0,0133	0,0885	0,5885	0,1637	1,0885
3	1,2598	0,2432	0,039	0,1607	0,6607	0,2822	1,1607
4	1,3447	0,2596	0,0455	0,1753	0,6753	0,3051	1,1753
5	1,111	0,2145	0,0293	0,1365	0,6365	0,2443	1,1365

Hesablamaları Excel proqramında aparılmışdır:

Onlara uyğun qrafiklər isə aşağıdakılardır:

Şəkil 1.Proqramda əldə olunan orta sürətin(Avg.Mbit/sec) qrafiki



Şəkil 2.Kanalın istifadəetmə əmasalının(ρ) qrafiki


Şəkil 3.Növbənin orta uzunluğunun(Q) qrafiki


Şəkil 4.Sistemdə paketlərin gözləm müddətinin(W) qrafiki


Şəkil 5. Növbədə paketlərin gözləmə müddətinin(t_q) qrafiki


Şəkil 6. Sistemdə olan paketlərin orta sayının(N) qrafiki


Şəkil 7.Sistemdə gözləyən paketlərin müddətinin(T) qrafiki

NƏTİCƏ
Mən bu laboratoriya işində QoS haqqında məlumat əldə etdim.QoS-un xidmət keyfiyyəri parametri(göstəricisi) olduğunu və modemin mac adresindən necə və hansı yolla konfiqurasiya olunduğu haqda məlumat topladım. M/D/1 xidmət keyfiyyətini təyin edən parametrlərin hesablanmasını yerinə yetirdim. Modemin və Wireshark-ın sürətləri vasitəsilə ρ kəmiyyətinin hesablanmasını və ondan asılı olaraq T, N,W, t_q və Q parametrlərinin hesablanmasını yerinə yetirdim.Hesablamaları Microsoft Excel proqramında qiymətləri cədvəl şəklində yazaraq ρ-dan asılı qrafiklərini təyin etdim. Müəllimin laboratoriya dərsində verdiyi göstərişlərə əsasən laboratoriya işini tamamladım.
Beləliklə eksperiment nəticəsində qurduğum qrafiklərdən aydın oldu ki, sistemin yüklənmə əmsalı artdıqca keyfiyyət parametrləri (QoS) buna uyğun olaraq artmışlar.Bu da öz növbəsində xidmət keyfiyyətini (QoS) qiymətləndirməyə imkan verir.