Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

ĠNSANIN YARADILIġ MƏRHƏLƏLƏRĠ 
QURANIN ELMĠ MÖCÜZƏSĠ KĠMĠ 
Quranda  insanın  yaradılıĢı  vә  bu  yaradılıĢın  hansı 
mәrhәlәlәrdәn keçdiyi haqqında bir çox ayәlәr mövcuddur. 
Bu  ayәlәrin  hidayәt  mәqsәdi  daĢıması  ilә  yanaĢı  elmi 
mәsәlәlәrә dә toxunması tibb mütәxәssislәrinin tәәccübünә 
sәbәb olmuĢdur. Belә ki, onların nәinki elmi möcüzә, hәtta 
bәdii sintaksisin ecazkar nümunәsi hesab etmiĢlәr
1
. 
                                                 
1
 ―Quranda tәbabәt‖, sәh. 84. 

---

269 
 
Quran 
ayәlәrinә 
әsasәn 
insanın 
yaradılıĢının 
mәrhәlәlәrini  baĢlanğıcdan  dünyaya  gәlәnәdәk  (vә 
dünyadan köçәnәdәk) aĢağıdakı Ģәkildә sıralamaq olar. 
1. Torpaq mәrhәlәsi (يیط ،ةاشر). 
2. Su mәrhәlәsi. (يیِه ءبه ،كفاد ءبه ،ءبه). 
3. Nütfә mәrhәlәsi (یٌه يه خفطً). 
4. QarıĢıq nütfә mәrhәlәsi (جبشهأ خفطً). 
5. LaxtalanmıĢ qan mәrhәlәsi (خملػ). 
6. Bir parça әt mәrhәlәsi (خغضه). 
7. ġәkilә salma, formalaĢdırma mәrhәlәsi (شيْصر ،خيْسر). 
8. Sümüklәrin formalaĢması mәrhәlәsi (بهبظػ). 
9.  Sümüklәrin  әtlә  örtülmәsi  mәrhәlәsi  (  مبظؼلا بًْسکف
بوذل). 
10. Cinsiyyәtin tәyin olunma mәrhәlәsi (ثًؤه ّ شکزه). 
11.  Ruh  verilmәsi  mәrhәlәsi  (شخآ بملخ).  Qulaq  vә  gözün 
yaranması haqqında da bәzi mәsәlәlәrә toxunulmuĢdur. 
12. UĢağın dünyaya gәlmәsi (لافط نکجشخً). 
13. Hәddi-büluğ (yetkinlik) dövrü. 
14. YaĢlılıq dövrü. 
15. Hәyatın sonu (ölüm). 
Qeyd etmәk lazımdır ki, bәzi  hәkimlәr Quran ayәlәrini 
baĢqa  Ģәkildә  sıralamıĢ  vә  Qurana  görә  yaradılıĢın  yeddi 
mәrhәlәsi olduğunu bildirmiĢlәr
1
.   
Doktor Maurice Bucaille yazır:  
―Quranın  bu  halda  buyurduqlarını  nәzәrdәn  keçirdikdә 
görürük ki, elm bu (elmi) mәsәlәlәri yalnız XIX әsrdә kәĢf 
edә bilmiĢdir. Quran nazil olduğu dönәmdә isә insanlar bu 
növ elmi mәsәlәlәrdәn uzaq idilәr. 
 
YEKUN 
                                                 
1
 ―Tәfsiri-nümunә‖, c. 20, sәh. 165; c. 14, sәh. 23. 

---

270 
 
Biz  insanın  yaradılıĢ  prosesini  14  mәrhәlәyә  böldük. 
Tәcrübi elmlәrin dә tәsdiq etdiyi bu 15 mәrhәlәnin hәr biri 
ayrı-ayrılıqda  Quranın  әzәmәtinin  göstәricisidir.  Lakin 
onların  heç  biri  tәklikdә  Quranın  elmi  möcüzәsinә  sübut 
ola bilmәz. 
Burada  belә  bir  sualla  qarĢılaĢırıq.  Qeyd  olunan  15 
mәrhәlә bütövlükdә Quranın ELMĠ möcüzәsi ola bilәrmi? 
Fikrimizcә,  Quranın  qeyd  olunan  mәrhәlәli  yaradılıĢla 
bağlı  ayәlәri  (xüsusilә  Hәcc,  12;  Muminun,  12-14;  Ğafir, 
76)  nazil  olduğu  dönәmdә  insanlar  onun  bәnzәrini 
gәtirmәkdә  aciz  idilәr.  Demәli,  mәlum  ayәlәri  bütövlükdә 
Quranın elmi möcüzәsi hesab etmәk olar. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

271